Η ενσωμάτωση της ΤΝ στο πεδίο της επιστημονικής γλώσσας είναι ένα σύνθετο και πολύπλευρο ζήτημα. Ενώ η ΤΝ έχει τη δυνατότητα να εξορθολογήσει και να βελτιώσει διάφορες πτυχές της επιστημονικής επικοινωνίας, θέτει επίσης σημαντικές προκλήσεις.
Ο αντίκτυπος της τεχνητής νοημοσύνης στην επιστημονική επικοινωνία.
Η τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) αναδιαμορφώνει διάφορες πτυχές της ζωής μας, και η επιστημονική γλώσσα δεν αποτελεί εξαίρεση. Παραδοσιακά, η γλώσσα που χρησιμοποιούν οι επιστήμονες, οι καθηγητές και οι φοιτητές στις μελέτες, τις διαλέξεις, τις εργασίες και τις εξετάσεις τους έχει εξελιχθεί οργανικά. Ωστόσο, μια πρόσφατη μελέτη του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ, όπως αναφέρει η γερμανική εφημερίδα «Die Zeit» στις 27 Ιουνίου 2024, αναδεικνύει μια νέα τάση: Οι εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης στον επιστημονικό τομέα τείνουν να προτιμούν ορισμένες λέξεις και εκφράσεις, συχνά εκείνες που θεωρούνται πιο “επιστημονικές” ή “ακαδημαϊκές”.
Τεχνητή Νοημοσύνη: Έσωσε έναν πίνακα που είχαν καταστρέψει οι Ναζί!
Για παράδειγμα, η τεχνητή νοημοσύνη τείνει να χρησιμοποιεί όρους όπως significant αντί του important, επιλέγεται το realm (αντί field ή area), αντίστοιχα προτείνεται το pivotal (αντί central ή vital), το intricate (αντί complicated) και το delve (αντί του explore). Οι προβληματισμοί πολλοί όπως είχε σημειώσει και ο καθηγητής φιλολογίας Δημήτρης Βουρλιωτάκης σε συνέντευξή του στη Lavart:«η πρόκληση της εποχής μας είναι η στάση μας απέναντι στα νέα μέσα παραγωγής και στην επίδραση που αυτά θα ασκήσουν στη σκέψη, δράση και προσωπικότητά μας». Ποιος είναι όμως ο κίνδυνος σχετικά με τη γλώσσα;
Τυποποιημένος λόγος
Η αυξανόμενη επιρροή της τεχνητής νοημοσύνης στην επιστημονική γλώσσα εγείρει ανησυχίες σχετικά με την πιθανή παγίωση συγκεκριμένων λέξεων και εκφράσεων σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό δεν είναι ούτε απλό ούτε ακίνδυνο ζήτημα, καθώς η γλώσσα είναι εγγενώς δυναμική και δημοκρατική, διαμορφωμένη από την κοινωνία και τις διάφορες κοινωνικές ομάδες. Όταν οι γλωσσικοί κανόνες υπαγορεύονται από την Τεχνητή Νοημοσύνη και όχι από την επιστημονική κοινότητα, υπάρχει ο κίνδυνος να χαθεί η ζωτικότητα, η ποικιλομορφία και ο δημοκρατικός χαρακτήρας που καθιστούν τη γλώσσα μια ζωντανή οντότητα.
Επιπλέον, παρά τις προηγμένες δυνατότητές της, η τεχνητή νοημοσύνη έχει ένα εγγενές μειονέκτημα: παράγει κείμενα και ομιλίες χωρίς να κατανοεί πλήρως το πλαίσιο στο οποίο χρησιμοποιούνται. Το πλαίσιο του επιστημονικού λόγου είναι ζωτικής σημασίας. Για παράδειγμα, η γλώσσα ενός καθηγητή σε ένα πανεπιστημιακό μάθημα διαφέρει από εκείνη που χρησιμοποιείται σε ένα συνέδριο. Ομοίως, ένα εγχειρίδιο για φοιτητές θα διαφέρει σε ύφος και πολυπλοκότητα από ένα άρθρο επιστημονικού περιοδικού για ένα συγκεκριμένο θέμα. Οι διδακτορικοί, μεταπτυχιακοί και προπτυχιακοί φοιτητές έχουν ο καθένας ξεχωριστούς τρόπους επικοινωνίας στην ακαδημαϊκή τους εργασία. Αυτές οι λεπτές αλλά θεμελιώδεις διαφορές είναι πρόκληση για την ΤΝ να τις αντιληφθεί και να τις αναπαράγει με ακρίβεια.
Η τάση προς την επιστημονική γλώσσα
Η τάση της ΤΝ να χρησιμοποιεί “επιστημονική” ή “εκλεπτυσμένη” γλώσσα μπορεί να προέρχεται από τον σχεδιασμό της για να εντυπωσιάζει. Η ταχύτητα με την οποία απαντά η ΤΝ και η απροθυμία της να πει “δεν ξέρω” ή “χρειάζομαι χρόνο για να το ψάξω” υποδηλώνουν μια έμφυτη τάση να προβάλλει αυτοπεποίθηση και κύρος. Ωστόσο, αυτή η τάση θέτει σε κίνδυνο τα βασικά χαρακτηριστικά του επιστημονικού λόγου, ο οποίος εκτιμά την αμφιβολία, τον προβληματισμό και την έλλειψη αυτοματισμού. Ο καλός επιστημονικός λόγος χαρακτηρίζεται από σαφήνεια και απλότητα και όχι από εντυπωσιασμό, αντανακλώντας τη δημοκρατική του φύση.
Αγκαλιάζοντας την τεχνητή νοημοσύνη με προσοχή
Θα πρέπει λοιπόν να βλέπουμε την Τεχνητή Νοημοσύνη με ανησυχία ή φόβο; Όχι απαραίτητα. Το αναπόφευκτο της Τεχνητής Νοημοσύνης στον κόσμο μας είναι σαφές, όπως και κάθε άλλη επιστημονική πρόοδος, και συνοδεύεται τόσο από τα πλεονεκτήματα όσο και από τα εμπόδια της. Είναι ζωτικής σημασίας να εντοπίσουμε και να αντιμετωπίσουμε αυτές τις προκλήσεις κατά μέτωπο. Αντί να τις αντιλαμβανόμαστε ως απειλές, θα πρέπει να τις θεωρούμε ως ευκαιρίες για να διαμορφώσουμε την ΤΝ με τρόπους που μεγιστοποιούν τις θετικές της επιπτώσεις, ελαχιστοποιώντας ταυτόχρονα τις πιθανές αρνητικές συνέπειες. Ο άνθρωπος, μάλλον θα βρει ξανά τη λύση και σ΄ αυτό το πρόβλημα απλά χρειάζεται χρόνος.
Το ιδιαίτερο στοιχείο που εντόπισε η τεχνητή νοημοσύνη σε πίνακα του Ραφαήλ
