Τα απαγορευμένα φρούτα του Κάφκα: «Είμαστε αμαρτωλοί όχι απλά επειδή φάγαμε από το Δένδρο της Γνώσης αλλά…»

Διαβάζοντας τον προβληματισμό του Κάφκα για το Δέντρο της Γνώσης και το Δέντρο της Ζωής νιώθεις μια αναλαμπή, σαν να άγγιξες κάποια ημιτελή σκέψη που είναι θαμμένη μέσα σε όλους μας.

Ο Κάφκα υποδηλώνει ότι η αμαρτία μας δεν έγκειται μόνο στη γνώση ή στην υπερβολική σκέψη αλλά και στην αποτυχία να ζήσουμε πλήρως. Εδώ, η διατύπωση του φέρνει ένα ερώτημα στην επιφάνεια: Πώς ζούμε πραγματικά;

Φανταστείτε το σαν μια σκηνή από μια κλασική υπαρξιακή ταινία, βρίσκεστε σε μια τεράστια βιβλιοθήκη, αρχαία και όμορφη, στοιβαγμένη μέχρι το ταβάνι με βιβλία για τη φιλοσοφία, την ιστορία και την επιστήμη. Έχετε επίγνωση της βαθιάς γνώσης γύρω σας  – της πνευματικής γενναιοδωρίας- αλλά υπάρχει μια απουσία, ένα ήσυχο βουητό από κάτι που λείπει. Ο Κάφκα θα ήθελε να μας κάνει να συνηδειτοποιήσουμε ότι αυτό είναι μόνο το μισό από αυτό που μπορεί να προσφέρει η ζωή. Είμαστε παγιδευμένοι στις αυτοδημιούργητες βιβλιοθήκες μας, διαβάζοντας ακατάπαυστα τη γνώση, χωρίς όμως να γευόμαστε πραγματικά τη ζωή σε όλη της την ωμότητα και το απρόβλεπτο.

Πού είναι η αμαρτία λοιπόν; Γιατί είμαστε αμαρτωλοί; Ο Κάφκα έλεγε πως: «Είμαστε αμαρτωλοί όχι απλά επειδή φάγαμε από το Δένδρο της Γνώσης, αλλά και επειδή δεν φάγαμε ακόμα από το Δένδρο της Ζωής», πόσο αληθινό και δυσάρεστο ταυτόχρονα;
(Συνεχίστε την ανάγνωση, κάθε λέξη αξίζει την προσοχή σας!)

Μάθαμε τι είναι έρωτας από τα γράμματα του Κάφκα: «Τα γραμμένα φιλιά δεν φτάνουν στον προορισμό τους. Τα ρουφούν στο δρόμο τα…»

38 αποφθέγματα του Φραντς Κάφκα

1. Το Κακό δεν μπορεί να πληρώνεται με δόσεις – και αυτό προσπαθούμε να κάνουμε συνεχώς.
2. Μπορεί κάποιος να σκεφτεί ότι ο Μέγας Αλέξανδρος, παρά τις στρατιωτικές επιτυχίες της νεότητάς του, παρά τον εξαιρετικό στρατό που είχε εκπαιδεύσει, παρά τις δυνάμεις που ένιωθε πως είχε, τις ικανές να μεταμορφώσουν τον κόσμο, ίσως να είχε σταματήσει στον Ελλήσποντο και να μην τον είχε διασχίσει ποτέ, και αυτό όχι από φόβο, όχι από αναποφασιστικότητα, όχι από διστακτικότητα αλλά από τη δύναμη της βαρύτητας.
3. Δεν υπάρχει έχειν, μόνο είναι, μόνο μια κατάσταση ύπαρξης που λαχταράει την ύστατη ανάσα, λαχταράει την ασφυξία.
4. Παλιότερα δεν καταλάβαινα γιατί δεν έπαιρνα απάντηση στην ερώτησή μου, σήμερα δεν καταλαβαίνω πώς μπορούσα να πιστεύω ότι ήμουν ικανός να ρωτήσω. Όμως, στην ουσία δεν πίστευα, απλώς ερώτησα.
5. Υπάρχουν δύο θεμελιώδη ανθρώπινα αμαρτήματα, από τα οποία προκύπτουν όλα τα υπόλοιπα; η ανυπομονησία και η νωθρότητα. Λόγω ανυπομονησίας οι Πρωτόπλαστοι εκδιώχθηκαν από τον Παράδεισο, λόγω νωθρότητας δεν επιστρέφουν. Ίσως, όμως, υπάρχει μόνο ένα θεμελιώδες αμάρτημα: η ανυπομονησία. Λόγω ανυπομονησίας εκδιώχθηκαν, λόγω ανυπομονησίας δεν επιστρέφουν.
6. Πολλές σκιές των πεθαμένων ασχολούνται αποκλειστικά με το να γλείφουν τα κύματα του ποταμού του θανάτου, επειδή έρχεται από την πλευρά μας και έχει ακόμα την αλμυρή γεύση των θαλασσών μας. Τότε το ποτάμι οπισθοχωρεί με αηδία, ρέει προς την αντίθετη κατεύθυνση και ξεβράζει τους πεθαμένους πίσω στη ζωή. Εκείνοι ωστόσο είναι χαρούμενοι, τραγουδούν ευχαριστήρια τραγούδια και χαϊδεύουν τον αγανακτισμένο χείμαρρο.
7. Πέρα από ένα ορισμένο σημείο, δεν υπάρχει επιστροφή. Αυτό το σημείο οφείλουμε να το φτάσουμε.
8. Η αποφασιστική στιγμή στην εξέλιξη του ανθρώπινου είδους διαρκεί για πάντα. Να γιατί τα επαναστατικά πνευματικά κινήματα που δηλώνουν ότι όλα τα προηγούμενα πράγματα είναι άνευ σημασίας έχουν δίκιο, γιατί ακόμα δεν έχει συμβεί τίποτα.
9. Ένα από τα πιο αποτελεσματικά μέσα ξελογιάσματος που διαθέτει το Κακό είναι η πρόκληση σε μάχη. Είναι σαν τη μάχη με τις γυναίκες, που τελειώνει στο κρεβάτι.
10. Οι μάρτυρες δεν υποτιμούν το σώμα, το αφήνουν να ανυψωθεί στο σταυρό σ’ αυτή τη θεωρία συμφωνούν με τους ανταγωνιστές τους.
11. Η εξάντλησή του είναι αυτή ενός μονομάχου μετά τη μάχη, η δουλειά του ήταν το άσπρισμα μιας γωνιάς στο γραφείο ενός υπαλλήλου.
12. Οι διαφορετικές οπτικές γωνίες από τις οποίες μπορεί κάποιος να δει, π.χ., ένα μήλο: η οπτική γωνία του μικρού αγοριού, που πρέπει να τεντώσει το λαιμό του για να πάρει μια φευγαλέα ματιά του μήλου πάνω στο τραπέζι, και η οπτική γωνία του αφέντη του σπιτιού, που παίρνει το μήλο και το δίνει με άνεση στον σύντροφό του στο τραπέζι.
13. Αν διέσχιζες με τα πόδια μια πεδιάδα, έχοντας κάθε διάθεση να προχωρήσεις μπροστά και παρ’ όλα αυτά πήγαινες προς τα πίσω, τότε η κατάσταση θα ήταν απελπιστική’ αφού όμως σκαρφαλώνεις πάνω σε μια απότομη πλαγιά, τόσο απότομη όσο περίπου φαίνεσαι κι εσύ ο ίδιος από χαμηλά, η κίνησή σου προς τα πίσω δεν μπορεί παρά να προκαλείται από τη φύση τou εδάφους, οπότε δεν χρειάζεται να απελπίζεσαι.
14. Σαν ένα μονοπάτι το φθινόπωρο: πριν καλά-καλά προλάβει να καθαριστεί από τον άνεμο, καλύπτεται πάλι από ξερά φύλλα.
15. Δεν έχω ξαναβρεθεί σ’ αυτό το μέρος: η ανάσα του άλλου έρχεται διαφορετική, απ’ τον ήλιο πιο εκτυφλωτική είναι η ακτινοβολία ενός αστεριού δίπλα του.
16. Αν ήταν δυνατόν να χτιστεί ο Πύργος της Βαβέλ χωρίς να σκαρφαλώσει κανείς επάνω του, θα είχε επιτραπεί.
17. Μην αφήσεις το Κακό να σε κάνει να πιστέψεις ότι μπορείς να του κρατήσεις μυστικά.
18. Είσαι το μάθημα. Μαθητές, πουθενά.
19. Απεριόριστο θάρρος διοχετεύεται μέσα σου από τον πραγματικό ανταγωνιστή.
20. Τι σημαίνει να αντιληφθείς την καλή τύχη ότι το έδαφος πάνω στο οποίο στέκεσαι δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερο απ όσο καλύπτουν τα δυο σου πόδια.
21. Υπάρχουν αμέτρητες κρυψώνες, μα μόνο μία απολύτρωση- οι πιθανότητες, όμως, για την απολύτρωση είναι τόσο πολλές όσες και οι κρυψώνες.
22. Υπάρχει προορισμός, αλλά όχι δρόμος’ αυτό που αποκαλούμε δρόμο είναι ο δισταγμός.
23. Η απάντησή του στον ισχυρισμό ότι, αν και ίσως είχε υπάρχοντα, δεν είχε ύπαρξη, ήταν μόνο ένα ρίγος κι ένα καρδιοχτύπι.
24. Αυτό που απαιτείται ακόμη από εμάς είναι η εκτέλεση του αρνητικού, το θετικό είναι δικό μας ήδη.
25. Όταν δώσει κάποιος κατάλυμα στο Κακό, εκείνο δεν του ζητάει πια να το πιστέψει.
26. Τα απώτερα κίνητρα που σε κάνουν να δίνεις κατάλυμα στο Κακό δεν είναι δικά σου, αλλά του Κακού.
27. Το κτήνος αρπάζει το μαστίγιο από τον αφέντη του και αυτομαστιγώνεται για να γίνει αφέντης, μη γνωρίζοντας ότι αυτό είναι μόνο μια φαντασίωση που παράγεται από έναν καινούριο κόμπο στο βούρδουλα του αφέντη.
28. Το Καλό είναι, υπό μία έννοια, άβολο.
29. Τα κοράκια υποστηρίζουν ότι ένα και μόνο κοράκι θα μπορούσε να καταστρέψει τους ουρανούς. Δεν υπάρχει αμφιβολία γι’ αυτό, αλλά δεν αποδεικνύει τίποτα ενάντια στους ουρανούς, γιατί ουρανός, απλούστατα, σημαίνει: αποκλεισμός των κορακιών.
30. Ήταν κάποιος που του έκανε κατάπληξη πόσο εύκολα προχωρούσε στο δρόμο της αιωνιότητας· η αλήθεια είναι ότι έτρεχε στην κατηφόρα του.

Σε κάθε ανάγνωση, αυτό το απόσπασμα μου θέτει ένα άλλο ερώτημα, ένα βαθύτερο ερώτημα: Τι θα σήμαινε να φάω από το Δέντρο της Ζωής σήμερα, σε αυτόν τον σύγχρονο λαβύρινθο των οθονών και των προθεσμιών, όπου η γνώση είναι ατελείωτη αλλά η εκπλήρωση μοιάζει σπάνια; Ο Κάφκα μας προσκαλεί να παλέψουμε με αυτό, και ίσως αυτό είναι το μεγαλύτερο δώρο των λόγων του  δε μας δίνει απαντήσεις απλώς κάνει τα ερωτήματα αδύνατο να αγνοηθούν. Φανταστείτε τι θα γινόταν αν η επιθυμία του Κάφκα για τα έργα του γινόταν πραγματικότητα; Αν δε γνωρίζετε που ήθελε να καταλήξουν τα έργα του διαβάστε το ακόλουθο αφιέρωμα: Φραντς Κάφκα: Ποιος έσωσε τα έργα του; Γιατί ήθελε να τα καταστρέψει;

• Είχε δίκιο ο Φερνάντο Πεσσόα: «Είμαι αυτός που νομίζω; Μα νομίζω πως είμαι τόσο πολλά πράγματα…»
• Γκαμπριέλ Γκαρσία Μαρκές: «Ένας άντρας καταλαβαίνει πότε αρχίζει να γερνάει: όταν αρχίζει και μοιάζει με …»
• Ουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς: «Όταν γεράσεις κι ασπρίσεις …Την ομορφιά σου αγάπησαν στ’ αλήθεια ή σαν ψέμα»
• Χένρι Μίλλερ: «Αν οι άνθρωποι σταματήσουν να πιστεύουν ότι κάποια μέρα θα γίνουν θεοί, τότε σίγουρα θα …»
• Μια φορά κι έναν καιρό ο Έσσε μας είπε: «Όταν φοβόμαστε κάποιον είναι γιατί …»
• 5 φορές που ο Ίψεν είχε δίκιο (και είπε όσα φοβόμασταν να παραδεχτούμε)
• Έρμαν Έσσε: «Όλοι μας ως το τέλος της ζωής μας κουβαλάμε τα υπολείμματα της γέννησής μας»
• 20 λυτρωτικά αποφθέγματα του Καρλ Γιουνγκ ελέγχουν το ασυνείδητό μας

Φωτογραφία εξωφύλλου