Τί έτρωγαν οι Ρωμαίοι; Ο Carl Seaver παρέχει μια ολοκληρωμένη εξερεύνηση των διατροφικών συνηθειών που επικρατούσαν στην αρχαία Ρώμη.
Τί έτρωγαν οι Ρωμαίοι;
Οι Ρωμαίοι ακολουθούσαν ένα ιδιαίτερο πρόγραμμα γευμάτων, το οποίο χαρακτηριζόταν από δύο γεύματα που έμοιαζαν με πρωινό. Το πρώτο, το “ientacalum”, χρησίμευε ως γρήγορο πρωινό σνακ, ενώ το δεύτερο, το “prandium”, έμοιαζε με το σύγχρονο δεκατιανό και καταναλωνόταν συνήθως πριν από το μεσημέρι. Το κύριο γεύμα της ημέρας, το “cena”, απολαμβανόταν νωρίς το απόγευμα και συχνά επεκτεινόταν σε μια χαλαρή υπόθεση που ήταν χαρακτηριστική του μεσογειακού πολιτισμού. Για όσους επιθυμούσαν ένα ελαφρύ βραδινό δείπνο, η “vesperna” ήταν μια βιώσιμη επιλογή.
Παρά τις συνήθεις απεικονίσεις της ρωμαϊκής σπατάλης, η ρωμαϊκή διατροφή ήταν σχετικά συντηρητική. Μια τυπική “cena” για την πλειονότητα του πληθυσμού μπορούσε να αποτελείται από ένα είδος χυλού ή βραστό που δημιουργούνταν από emmer, ένα είδος αποφλοιωμένου σιταριού, αλάτι και χοιρινό λίπος. Αυτός ο χυλός, γνωστός ως “puls”, μπορούσε να συμπληρωθεί με ελαιόλαδο, λαχανικά, κρέας ή ψάρι. Οι πλουσιότεροι Ρωμαίοι μπορούσαν να εμπλουτίσουν περαιτέρω τα γεύματά τους με στοιχεία όπως αυγά, τυρί και μέλι για να προσθέσουν γεύση.
Οι ψωμάδες Ρωμαίοι
Το ψωμί ήταν βασικό συστατικό της ρωμαϊκής διατροφής, αποτελώντας βασικό τρόφιμο για τους περισσότερους πολίτες. Μαζικά φορτία σιτηρών έφταναν στη Ρώμη από περιοχές όπως η Βόρεια Αφρική και η Σικελία, που αποτελούσαν το καλάθι του ψωμιού της αυτοκρατορίας. Το σιτάρι αυτό διανεμήθηκε στη συνέχεια ως δωρεάν δωρεά σε όλους τους Ρωμαίους πολίτες, λειτουργώντας ουσιαστικά ως μια μορφή κοινωνικής πρόνοιας. Κατά συνέπεια, η δωρεά ψωμιού έγινε ένα ρωμαϊκό ισοδύναμο των σύγχρονων προγραμμάτων κοινωνικής βοήθειας.
Πέρα από το “cena”, τα πρωινά και βραδινά γεύματα χαρακτηρίζονταν από ελαφρές σούπες, συχνά συνοδευόμενες από λαχανικά και φρούτα. Τα δημητριακά, κυρίως το σιτάρι, αποτελούσαν περίπου το 50% του συνόλου των θερμίδων που καταναλώνονταν στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Τα λαχανικά και οι αμυλούχες ρίζες, όπως τα φασόλια και ο αρακάς, αποτελούσαν σχεδόν το 40%, μια διατροφική σύνθεση που διέφερε σημαντικά από τις διατροφικές συνήθειες των σύγχρονων Αμερικανών και Ευρωπαίων. Αξίζει να σημειωθεί ότι καταναλώνονταν περισσότερα ψάρια και θαλασσινά από ό,τι κρέας, το οποίο ήταν συνήθως διαθέσιμο σε σημαντικές ποσότητες μόνο στους πλούσιους.
Παρά τις ομοιότητες αυτές, διάφορες διακρίσεις διαφοροποιούν τη ρωμαϊκή διατροφή από τη δική μας. Οι ιστορικές αναφορές δείχνουν το έντονο ενδιαφέρον των Ρωμαίων να αρωματίζουν το φαγητό τους με μαύρο πιπέρι, μέλι και κόλιανδρο. Όσον αφορά τα φρούτα, προτιμούσαν τα ροδάκινα από τα μήλα, ενώ συστατικά όπως τα ρόδια και ο δυόσμος κατείχαν μια πιο εξέχουσα θέση στις ρωμαϊκές κουζίνες απ’ ό,τι στη σύγχρονη αμερικανική ή ευρωπαϊκή κουζίνα.
Επιπλέον, οι Ρωμαίοι κατανάλωναν με ενθουσιασμό ορισμένα τρόφιμα που είναι πλέον άγνωστα στους σύγχρονους ουρανίσκους. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το “silphium”, ένα προϊόν που πιστεύεται ότι ήταν ένα είδος μάραθου που ενδημούσε στη Λιβύη, το οποίο σήμερα έχει εξαφανιστεί.
Οι διατροφικές συνήθειες των πλουσίων
Όσον αφορά τα πολυτελή τρόφιμα, οι πλουσιότεροι Ρωμαίοι επιδίδονταν σε λιχουδιές όπως τα στρείδια, ο φασιανός και το χαβιάρι, ενώ το μοσχάρι περιέργως παρέμεινε αντιδημοφιλές. Καθώς η ευημερία της αυτοκρατορίας αυξανόταν, αυτά τα πολυτελή τρόφιμα απολαμβάνονταν συνήθως κατά τη διάρκεια περίτεχνων συμποσίων, τα οποία συχνά διαρκούσαν αρκετές ώρες. Ορισμένα πραγματικά μοναδικά πιάτα κοσμούσαν αυτές τις χλιδάτες εκδηλώσεις, όπως η γλώσσα φλαμίνγκο και ο ντορμίνι. Παραδόξως, οι Ρωμαίοι απολάμβαναν ζώα όπως καμηλοπαρδάλεις και άλλα αφρικανικά είδη που σήμερα προστατεύονται από την εξαφάνιση.
Επιπλέον, οι Ρωμαίοι εισήγαγαν ορισμένα τρόφιμα που προδιέγραψαν τις σύγχρονες γαστρονομικές τάσεις. Για παράδειγμα, δημιούργησαν μια μορφή πίτσας, χωρίς ντομάτες Επιπλέον, ήταν γνωστό ότι δημιουργούσαν και κατανάλωναν σορμπέ και παγωτό, γεγονός που αντανακλά μια εκπληκτικά πρώιμη εκτίμηση για τα παγωμένα επιδόρπια.
Ο Τσελεμεντές στην Αρχαία Ρώμη
Οι κλασικοί ιστορικοί είχαν το προνόμιο να μελετήσουν τις ρωμαϊκές μαγειρικές παραδόσεις μέσα από τα σωζόμενα βιβλία μαγειρικής. Μια από τις σημαντικότερες μορφές σε αυτόν τον τομέα είναι ο Μάρκος Γάβιος Απίκιος, ένας Ρωμαίος γευσιγνώστης του πρώτου αιώνα μ.Χ. Ο Apicius συνέγραψε το “De Re Culinaria”, το οποίο μεταφράζεται ως “Για το θέμα της μαγειρικής”. Αυτό το αξιοσημείωτο έργο όχι μόνο παρείχε πληροφορίες για τον τρόπο διαχείρισης μιας επιτυχημένης μαγειρικής, αλλά προσέφερε επίσης ένα ευρύ φάσμα συνταγών και μια λεπτομερή συζήτηση για το ρωμαϊκό φαγητό. Πολλές από τις συνταγές που περιγράφονται στο “De Re Culinaria” συνεχίζουν να αναπαράγονται και είχαν διαρκή επιρροή στην ιταλική κουζίνα, με απήχηση στο πέρασμα των αιώνων.
Υπήρχε Fast Food στην αρχαία Ρώμη;
Για όσους αναζητούν ένα ρωμαϊκό ισοδύναμο του γρήγορου φαγητού, η Ρώμη και άλλες πόλεις της αυτοκρατορίας διέθεταν καταστήματα γνωστά ως “thermopolium”, που σημαίνει “ένα μέρος όπου πωλείται κάτι ζεστό”. Αυτά τα μικρά, αλλά πανταχού παρόντα, εστιατόρια αποτελούνταν από ένα κεντρικό δωμάτιο που περιβαλλόταν από έναν μαρμάρινο ή ξύλινο πάγκο. Κατά μήκος αυτού του πάγκου τοποθετούνταν σε τακτά χρονικά διαστήματα πήλινα δοχεία. Αυτά τα δοχεία περιείχαν φαγητό, το οποίο παρασκευαζόταν είτε πίσω από τον πάγκο είτε σε μια παρακείμενη κουζίνα. Οι πελάτες μπορούσαν απλώς να πλησιάσουν, να καθίσουν στον πάγκο και μέσα σε λίγα λεπτά το φαγητό σερβιριζόταν.
Το φαγητό που ήταν διαθέσιμο στο “θερμοπόλιο” περιελάμβανε ένα ευρύ φάσμα προσφορών, όπως κρέατα σούβλας, λουκάνικα, κυνήγι, ψάρια, τυριά, λαχανικά, φρούτα, ψωμί, αυγά και ελιές, όλα συνοδευόμενα από κρασί. Αυτά τα “thermopolium” αποτελούσαν αναπόσπαστο μέρος του ρωμαϊκού αστικού τοπίου. Στην Πομπηία, μια πόλη που διασώθηκε ως γνωστόν από την ηφαιστειακή τέφρα του Βεζούβιου το 79 μ.Χ., έχουν αποκαλυφθεί υπολείμματα 89 διαφορετικών “θερμοπολίων”, γεγονός που υπογραμμίζει την ευρεία παρουσία τους.
Στην ουσία, οι εγκαταστάσεις αυτές λειτουργούσαν ως το ρωμαϊκό ισοδύναμο των σύγχρονων αλυσίδων fast-food, παρέχοντας γρήγορη και βολική πρόσβαση σε ζεστά, έτοιμα προς κατανάλωση γεύματα.
Οι πληροφορίες αντλήθηκαν από το Ηistory Defined
