Τhe Ηobbit: Τι σχέση έχει η ταραχώδης επίσκεψη των νάνων στον Μπίλμπο με τον Νίτσε;

Σε μια αγαπημένη σκηνή στην ταινία The Hobbit: An Unexpected Journey η επίσκεψη των νάνων στο σπίτι του Μπίλμπο τον προετοιμάζει για μια περιπέτεια μακριά από την ασφάλεια του σπιτιού του. Όμως που «κολλάει» ο Νίτσε;

Κάποιες φορές τα μεγάλα πνεύματα καταλήγουν στα ίδια συμπεράσματα, σ’αυτές τις κοινές παραδοχές που οι περισσότεροι παραγνωρίζουμε. Πάμε να αναλύσουμε αυτή την ενδιαφέρουσα σύνδεση.

Οι νάνοι εισέρχονται απρόσκλητοί στην οικία του Μπίλμπο, περνώντας τη στρογγυλή πύλη του ζεστού και ερωτεύσιμου χομπιτόσπιτού του. Όμως ο Μπίλμπο δε φαίνεται φιλόξενος και αρνείται να  δεχθεί την χοντροκομμένη συμπεριφορά των νάνων, και σ΄αυτό το σημείο φανερώνεται το δέσιμο του Μπίλμπο με τα αντικείμενα και την ασφάλεια του σπιτιού του. Οι νάνοι και ο Γκάνταλφ αναλαμβάνουν δράση και δίνουν ένα γερό μάθημα στον Μπίλμπο πετώντας ρυθμικά τα πιάτα των προγόνων του από χέρι σε χέρι με κίνδυνο να πέσουν, τραγουδώντας: ”Chip the glasses, crack the plates! That’s what Bilbo Baggins hates! Blunt the knives and bend the forks! Smash the bottles, burn the corks!”

Δείτε το συγκεκριμένο απόσπασμα:

Επί της ουσίας, το ηθικό δίδαγμα είναι το πως για να ζήσεις ελεύθερος και να μυηθείς σε μια νέα περιπέτεια, θα πρέπει να επέλθει η καταστροφή και η εγκατάλειψη της ασφάλειας. Αυτό το παρατηρούμε και στον εκπληκτικό και διδακτικό διάλογο αναμεσά στον Γκάνταλφ και τον Μπίλμπο:

You’ve been sitting quietly for far too long. Tell me, when did doilies and your mother’s dishes become so important to you? I remember a young Hobbit who was always running off in search of Elves in the woods. Who would stay out late, come home after dark trailing mud and twigs and fireflies. A young Hobbit who would have liked nothing better than to find out what was beyond the borders of the Shire. The world is not in your books and maps. It’s out there.

(Κάθεσαι ήσυχα για πάρα πολύ καιρό. Πες μου, πότε τα πετσετάκια και τα πιάτα της μητέρας σου έγιναν τόσο σημαντικά για σένα; Θυμάμαι ένα νεαρό Χόμπιτ που πάντα έτρεχε να βρει ξωτικά στο δάσος. Που έμενε έξω μέχρι αργά και γύριζε σπίτι μετά το σκοτάδι, γεμάτος με λάσπη, κλαδιά και πυγολαμπίδες. Ένα νεαρό Χόμπιτ που δεν θα ήθελε τίποτα περισσότερο απ’ το να ανακαλύψει τι υπήρχε πέρα από τα σύνορα του Σάιρ. Ο κόσμος δεν είναι στα βιβλία και τους χάρτες σου. Είναι εκεί έξω.)

Μπίλμπο: «Υπόσχεσαι πως θα γυρίζω πίσω;»

O Νίτσε λοιπόν φτάνει σε μια κοινή παραδοχή που αξίζει να εξετάσουμε κι εμείς με τη σειρά μας: Μας καταθέτει ότι του αρέσουν οι άνθρωποι που ζουν για να χαθούν, δηλαδή οι άνθρωποι που απομακρύνονται από τις ασφάλειες που γεννά η κοινωνία, επιλέγοντας να παραμείνουν αφυπνισμένοι, καθώς αυτοί που επιλέγουν την ασφάλεια όπως αρχικά ο Μπίλμπο στην ιστορία του Τόλκιν, βρίσκονται σε βαθύ ύπνο.

Απόσπασμα του Νίτσε από το έργο του Τάδε έφη Ζαρατούστρας: 

«Μου αρέσουν εκείνοι που δεν ξέρουν να ζουν παρά μόνο για να χαθούν – Γιατί είναι αυτοί που περνάνε αντίπερα.

Μου αρέσουν οι μεγάλοι καταφρονητές – Γιατί είναι τα βέλη της επιθυμίας για την απέναντι όχθη.

Μου αρέσει αυτός που σπαταλάει την ψυχή του,
που δεν θέλει να του λένε ευχαριστώ,
που πάντα χαρίζει και δεν θέλει να συντηρηθεί.

Μου αρέσει εκείνος που ντρέπεται όταν τον ευνοούν τα ζάρια
και που όλο ρωτάει “είμαι ένας χαρτοπαίχτης λοιπόν;” –
γιατί θέλει να καταστραφεί.

Μου αρέσει εκείνος που η ψυχή του είναι βαθιά ακόμα
και μέσα στην πληγή του και που μπορεί να καταστραφεί
από ένα παραμικρό βίωμα –

Έτσι διασχίζει πρόθυμα το ποτάμι.

Δείτε τους αγαθούς και τους δίκαιους ποιον μισούν περισσότερο.

Αυτόν που συντρίβει τις πλάκες των αξιών τους –
Τον καταστροφέα –
Τον εγκληματία.

Αυτός όμως είναι εκείνος που δημιουργεί.

Σας το λέω –

Πρέπει να έχει κανείς μέσα του το χάος, για να γεννήσει ένα χορευτικό αστέρι.

Η σοφία των δασκάλων και των σοφών της αρετής λέει να αγρυπνάτε
για να κοιμάστε καλά –

Αυτή είναι η σοφία του δίχως όνειρα ύπνου.

Μακάριοι οι νυσταγμένοι γιατί γρήγορα θα τους πάρει ο ύπνος.»

Έτσι λοιπόν βλέπουμε τον κόσμο να ενώνεται ακόμη και ανάμεσα σε δύο εντελώς διαφορετικά πνεύματα όπως αυτό του Τόλκιν με τον Νίτσε, με έναν παράδοξο τρόπο, μέσα από τα τούνελ των κοινών παραδοχών μας. Αυτή η σύνδεση μπορεί να εμπεριέχει σχηματικό χαρακτήρα, αλλά αποδεικνύει περίτρανα πως η ασφάλεια και η έλλειψη ρίσκου στη ζωή μας μπορεί να κρύβουν δεσμά, από τα οποία δύσκολα μπορεί κανείς να αποφύγει.

Μια πραγματικότητα που είδαν τα μάτια του Τόλκιν αλλά και του Νίτσε. Ας χορέψουμε με το χάος, λοιπόν.

LOTR: Γιατί οι Αετοί δε μετεφεραν το δαχτυλίδι και τον Φρόντο στη Μόρντορ;