Η αλληλεπίδραση του ελληνικού χώρου με τουρκικά φύλα ξεκινά τον 11ο αιώνα, αρχικά με τους Σελτζούκους και αργότερα με τους Οθωμανούς. Ωστόσο, ήταν η οθωμανική κυριαρχία που άφησε βαθιά επιρροή στη γλώσσα, διαμορφώνοντας τοπωνύμια και επώνυμα.
Κατά τη διαμόρφωση του ελληνικού κράτους, υπήρξε οργανωμένη προσπάθεια αντικατάστασης τουρκικών τοπωνυμίων. Το 1833 μετά τη νέα διοικητική διαίρεση και το 1909 με την ίδρυση της «Επιτροπείας των τοπωνυμίων Ελλάδος», ξεκίνησε μια εκτεταμένη διαδικασία αλλαγής.
Βασικός στόχος ήταν η αποκατάσταση των παλαιών ελληνικών ονομασιών και η απαλοιφή ξενικών επιρροών, οι οποίες θεωρούνταν «δυσνόητες», «δυσαρμονικές» ή προκαλούσαν ερωτήματα για την σύσταση του πληθυσμού.
(Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο παρακάτω)
26 τούρκικες λέξεις που ρίζωσαν στην ελληνική καθημερινότητα
Η διαδικασία της μετονομασίας
Η πρωτοβουλία αυτή οργανώθηκε υπό τον καθηγητή λαογραφίας Νικόλαο Πολίτη, ενώ συμμετείχαν εξέχοντες επιστήμονες, όπως ο γλωσσολόγος Γεώργιος Χατζιδάκις, ο ιστορικός Σπυρίδων Λάμπρος και ο αρχαιολόγος Χρήστος Τσούντας. Το αποτέλεσμα της διαδικασίας αυτής ήταν η δραστική αλλαγή του τοπωνυμικού χάρτη της χώρας, με την αντικατάσταση πολλών τουρκικών ονομάτων, καθώς και ορισμένων σλαβικών και αρβανίτικων.
Τα τουρκικά τοπωνύμια που διατηρήθηκαν
Παρότι πολλά ονόματα άλλαξαν, κάποια παρέμειναν αναλλοίωτα. Ορισμένα χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι:
Βαλκάνια: Ονομασία με ρίζες στο τουρκικό («Koca» Balkan), που σημαίνει «μεγάλο, δασώδες βουνό».
Ρούμελη: Αρχικά με την τουρκική ονομασία Rumeli «χώρα των Ρωμιών» αναφερόταν σε όλα τα βυζαντινά εδάφη που κατακτήθηκαν από τους Οθωμανούς αλλά αργότερα συνδέθηκε με τη Στερεά Ελλάδα.
Καρλόβασι (Σάμος): Προέρχεται από το τουρκικό «Karli ovasi» που σημαίνει «χιονισμένο λιβάδι».
Καλαμπάκα: Ενδέχεται να προέρχεται από το «kalabakaya» που σημαίνει «φρούριο στην κορυφή του βράχου».
Γιαννιτσά: Από το τουρκικό «Yenice που σημαίνει «Νεάπολη».
Καϊμακτσαλάν: Από το «kaymakcalan» που σημαίνει «χιονισμένη βουνοκορφή».
Σουφλί: Από το «Sufili» που σχετίζεται με τους μυστικιστές δερβίσηδες.
1. Επαναφορά των αρχαίων ελληνικών ονομάτων:
- Η Ελάτεια αντικατέστησε το τουρκικό «Δραχμάνι».
- Η Σίδνος αντικατέστησε το «Τεκελί / Τεκελή».
- H Κοιλάδα των Τεμπών αντικατέστησε το τουρκικό baba.
- Η Φυλή επανέφερε το αρχαίο όνομα αντί του «Χασιά».
- Η Αμφιλοχία αντικατέστησε το «Καρβασαράς».
2. Μετάφραση των τουρκικών ονομάτων:
- Η Ξηροκρήνη προήλθε από το «Kuruçeçme» (ξηρή πηγή)
- Το Σιδηρόκαστρο αντικατέστησε το «Demir Hisar» (σιδερένιο κάστρο)
- Ο Εύοσμος προήλθε από το «Kokluca»(ευωδιαστός τόπος)
3. Προσαρμογή ήχου
- Ο Ίασμος αντικατέστησε το «Yassiköy».
- Το Πανόραμα αντικατέστησε το «Αρσακλί».
- Η Πεύκη πήρε το όνομά της από το φυσικό τοπίο, αντικαθιστόντας τη «Μαγκουφάνα»
- Το Ελληνικό αντικατέστησε το «Χασάνι» που σχετιζόταν με τον Οθωμανό Χασάν Πασά.
Αυτή η χαρτογράφηση ανέδειξε την ελληνική ταυτότητα και αντικατόπτριζε την εθνική πολιτική.
Οι πληροφορίες αντλήθηκαν από τον Γ. Μπαμπινιώτη: Λεξικό Κυρίων Ονομάτων – Τουρκικά τοπωνύμια στην Ελλάδα – Ένα ταξίδι στη συναρπαστική ιστορία των ονομάτων.
