Αμέτρητες συνθέσεις, στίχοι και καλλιτεχνικές δημιουργίες έχουν εξυμνήσει την ιερή ένωση των εραστών καθώς τα χείλη τους συμπλέκονται. Ωστόσο, η αρχαιότητα αυτής της παράδοσης αποτελεί εδώ και καιρό αντικείμενο έρευνας.
Σε αντίθεση με την επικρατούσα πεποίθηση ότι το ρομαντικό φιλί προέρχεται από την αρχαία Ινδία, μια μελέτη στο έγκριτο περιοδικό Science αμφισβητεί αυτή την άποψη, παρουσιάζοντας στοιχεία από τη Μεσοποταμία που χρονολογούνται τουλάχιστον 4.500 χρόνια πίσω.
Η συμβατική αντίληψη, που εδράζεται στις Βέδες, ιερά κείμενα των Ινδουιστών από την εποχή του χαλκού, υποστηρίζει ότι τα πρώτα στοιχεία για το ρομαντικό φιλί εμφανίζονται γύρω στο 1500 π.Χ. Η Ριγκβέντα, το παλαιότερο από αυτά τα κείμενα, αναφέρεται σε ανθρώπους που αγγίζουν τα χείλη τους. Επιπλέον, το περίφημο Κάμα Σούτρα, ένας οδηγός ερωτικής απόλαυσης του τρίτου αιώνα μ.Χ. από την Ινδία, περιλαμβάνει απεικονίσεις ερωτικών φιλιών.
Ωστόσο, η πρόσφατη μελέτη, με επικεφαλής τον Troel Punk Arbel, επίκουρο καθηγητή Ασσυριολογίας στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, μαζί με τη Sophie Lund Rasmussen από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, αμφισβητεί αυτή την αφήγηση. Υποστηρίζουν ότι κείμενα της Μεσοποταμίας από το 2500 π.Χ., που προηγούνται των ινδικών αναφορών, περιέχουν ρητές αναφορές ερωτικών φιλιών. Γραμμένα σε σφηνοειδή γραφή, τα κείμενα αυτά αφηγούνται μύθους για θεούς που έρχονται σε επαφή και στη συνέχεια φιλιούνται, προσφέροντας σαφείς αποδείξεις για ρομαντικές πρακτικές φιλιού.
Η σφηνοειδής γραφή, που ξεκίνησε γύρω στο 3200 π.Χ., αρχικά εξυπηρετούσε πρακτικούς σκοπούς, πριν εξελιχθεί σε μέσο καταγραφής αφηγήσεων για θεότητες γύρω στο 2600 π.Χ. Τα κείμενα αποκαλύπτουν μαρτυρίες τόσο για παντρεμένα όσο και για ανύπαντρα ζευγάρια που επιδίδονταν σε λάγνα φιλιά, υπογραμμίζοντας την επικράτηση του ρομαντικού φιλιού στη Μεσοποταμία εκείνη την εποχή.
Παρ’ όλα αυτά, η μελέτη αναδεικνύει διαφοροποιήσεις στις κοινωνικές στάσεις απέναντι στα φιλιά. Ενώ ορισμένα κείμενα επιδοκιμάζουν τη δημόσια επίδειξη ερωτικών φιλιών, άλλα προειδοποιούν κατά τέτοιων πράξεων σε δημόσιους χώρους. Περιπτώσεις όπου το φιλί μιας ιέρειας που δεσμεύεται από την αγαμία λέγεται ότι έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια της ικανότητας της να μιλάει τονίζουν περαιτέρω την πολυπλοκότητα των πολιτισμικών αντιλήψεων γύρω από το φιλί στην αρχαία Μεσοποταμία.
Η μελέτη παραλληλίζει επίσης τα ανθρώπινα ρομαντικά φιλιά με παρόμοιες συμπεριφορές που παρατηρούνται στους χιμπατζήδες πυγμαίους μπονόμπο. Υποδηλώνει ότι τέτοιες συμπεριφορές, που έχουν τις ρίζες τους στην αξιολόγηση πιθανών συντρόφων μέσω χημικών σημάτων στο σάλιο ή την αναπνοή, πιθανώς προέκυψαν στα πρωτεύοντα θηλαστικά.
Σε αντίθεση με την ευρέως διαδεδομένη υπόθεση ότι το ρομαντικό φιλί είναι μια καθολική ανθρώπινη πρακτική, η μελέτη επισημαίνει την απουσία του σε ορισμένες κοινωνίες, ακόμη και σήμερα. Έρευνα από το 2014 δείχνει ότι λιγότεροι από τους μισούς από 168 σύγχρονους πολιτισμούς επιδίδονται σε ερωτικά φιλιά, ενώ οι διαφοροποιήσεις μεταξύ των κοινωνιών επηρεάζονται από παράγοντες όπως οι κοινωνικές τάξεις.
Η διερεύνηση των ιστορικών ριζών του φιλιού επεκτείνεται και στην Ευρώπη, με τους Arbel και Rasmussen να εικάζουν ότι το ερωτικό φιλί μπορεί να ήταν γνωστό γύρω στο 2500 π.Χ. Αν και οι άμεσες αποδείξεις παραμένουν ασύλληπτες, μια διεθνής μελέτη του 2022 για τον ιό του απλού έρπητα υποδηλώνει ότι η πρακτική του σεξουαλικού φιλιού μπορεί να εξαπλώθηκε στην Ευρώπη πριν από περίπου 5.000 χρόνια, σηματοδοτώντας μια πολιτισμική αλλαγή. Έτσι, η μελέτη φωτίζει την πολύπλευρη ιστορία του ρομαντικού φιλιού, αμφισβητώντας τις προκαταλήψεις και ρίχνοντας φως στις ποικίλες πολιτισμικές εκδηλώσεις του σε όλους τους αρχαίους πολιτισμούς.
«Οι εραστές» ως το πρώτο «situationship» που απεικόνισε η Τέχνη
