Το Πυθαγόρειο θεώρημα μπορεί να αναχθεί σε μια αρχαία πήλινη πινακίδα της Βαβυλώνας, η οποία είναι προγενέστερη του Πυθαγόρα κατά μια χιλιετία.
Αν και ο Πυθαγόρας είναι διάσημος στην ιστορία των μαθηματικών, δεν διατύπωσε την εξίσωση που συνδέεται με το όνομά του (a2 + b2 = c2). Αντιθέτως, αυτή η μαθηματική έννοια μπορεί να βρεθεί σε μια πήλινη πινακίδα γνωστή ως IM 67118, που χρονολογείται από το 1770 π.Χ., γεγονός που υποδηλώνει την ύπαρξή της πολύ πριν γεννηθεί ο Πυθαγόρας γύρω στο 570 π.Χ.
Μια άλλη πλάκα, που προέρχεται από το 1800-1600 π.Χ. περίπου, παρουσιάζει ένα τετράγωνο με εγγεγραμμένα τρίγωνα. Η αποκρυπτογράφηση των σημάνσεων από το βαβυλωνιακό αριθμητικό σύστημα βάσης 60 αποκαλύπτει ότι αυτοί οι πρώτοι μαθηματικοί γνώριζαν όχι μόνο το Πυθαγόρειο θεώρημα αλλά και άλλες προηγμένες μαθηματικές αρχές.
Ο μαθηματικός Bruce Ratner ισχυρίζεται ότι τα στοιχεία αυτά δεν αφήνουν καμία αμφιβολία για την κατανόηση από τους Βαβυλώνιους της σχέσης μεταξύ της διαγωνίου και της πλευράς ενός τετραγώνου (d = α√2), που ενδεχομένως σηματοδοτεί την πρώτη γνωστή περίπτωση ενός άρρητου αριθμού. Συνεπώς, ήταν πιθανότατα εξοικειωμένοι με το Πυθαγόρειο Θεώρημα, ή τουλάχιστον με τη συγκεκριμένη εφαρμογή του για τη διαγώνιο ενός τετραγώνου (d2 = a2 + a2 = 2a2), περισσότερο από χίλια χρόνια πριν από τον διάσημο σοφό Πυθαγόρα.
Ωστόσο, τίθεται το ερώτημα: γιατί αυτό το θεώρημα αποδίδεται στον Πυθαγόρα; Η απουσία πρωτότυπων γραπτών του Πυθαγόρα συμβάλλει στο μυστήριο. Οι γνώσεις μας γι’ αυτόν βασίζονται κυρίως στις αφηγήσεις άλλων, ιδίως των Πυθαγορείων, οι οποίοι ήταν μέλη μιας σχολής που ίδρυσε στη σημερινή νότια Ιταλία, γνωστή ως “ημικύκλιο του Πυθαγόρα”. Παρόλο που η σχολή αυτή λειτουργούσε με μυστικότητα, οι γνώσεις που αποκτήθηκαν ή αναπτύχθηκαν μέσα σε αυτήν συχνά αποδίδονταν στον ίδιο τον Πυθαγόρα.
Παρόλο που ο Πυθαγόρας μπορεί να μην ήταν ο εμπνευστής της θεωρίας, η σχολή του διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην εκλαΐκευση της και στη σύνδεσή της με το όνομά του για τουλάχιστον μια χιλιετία. Αυτή η σπανιότητα των πρωτότυπων πηγών του Πυθαγόρα μπορεί να εξηγηθεί από το γεγονός ότι η πυθαγόρεια γνώση μεταδιδόταν προφορικά από γενιά σε γενιά λόγω του περιορισμένου γραπτού υλικού. Επιπλέον, πολλές από τις ανακαλύψεις που έκαναν οι Πυθαγόρειοι αποδόθηκαν στον Πυθαγόρα από σεβασμό προς τον ηγέτη τους, παρέχοντας μια εξήγηση για τον όρο “Πυθαγόρειο θεώρημα”.
