Ουμπέρτο Έκο: «Ένας πολιτικός που μπορεί να ελέγξει τα μέσα μπορεί να…»

O Ουμπέρτο Έκο ήταν Ιταλός σημειωτικός, φιλόσοφος, μυθιστοριογράφος και διανοούμενος, το έργο του οποίου άφησε ανεξίτηλο σημάδι στη σύγχρονη σκέψη.

Ως μελετητής συνέβαλε σημαντικά στη μελέτη των σημείων και των συμβόλων ιδίως μέσω του θεμελιώδους έργου του «Μια θεωρία της σημειωτικής»(1976).

Ένα βασικό δόγμα της φιλοσοφίας του Έκο για τα μέσα ενημέρωσης ήταν η διάκριση μεταξύ αυτού που ονόμασε «αποκαλυπτική» και «ολοκληρωμένη» προσέγγιση της κριτικής των μέσων ενημέρωσης.

Η αποκαλυπτική προοπτική βλέπει τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ως εργαλείο χειραγώγησης που υποβαθμίζει τον πολιτισμό και καταπνίγει την κριτική σκέψη, ενώ η ολοκληρωμένη προοπτική αγκαλιάζει τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ως δημοκρατική δύναμη που ενισχύει την πρόσβαση στην πληροφόρηση.

Ο Έκο αναγνώριζε τους κινδύνους της μονοπώλησης των μέσων ενημέρωσης και της προπαγάνδας, αλλά αναγνώριζε επίσης τις δυνατότητες της παιδείας στα μέσα ενημέρωσης και της ενεργού ερμηνείας ως μέσων αντίστασης.

Ο σκεπτικισμός του απέναντι στη σύγχρονη δημοσιογραφία, ιδίως στι επιφανειακές τάσεις της, παραμένει εξαιρετικά επίκαιρος σήμερα.

Η ανησυχία του για τον ρόλο των νέων μέσων στη διαμόρφωση του δημόσιου λόγου αντανακλάται στις προειδοποιήσεις του για την εποχή της μετα – αλήθειας, όπου τα γεγονότα καθίστανται δευτερεύοντα σε σχέση με τη συναισθηματική έκκληση και την ιδεολογική προκατάληψη.
(Διαβάστε τα αποφθέγματά του παρακάτω)

Η σύγκρουση του Νίτσε: «Στα σχολεία μας κανείς δεν έχει πια …»

11 αποφθέγματα του Ουμπέρτο Έκο.

1.«Σήμερα μόνο οι ηλίθιοι κάνουν δικτατορίες με τανκς, από τη στιγμή που υπάρχει η τηλεόραση».

2.«Ο Τύπος είναι η τέταρτη εξουσία του βασιλείου».

3. «Τα μέσα ενημέρωσης προωθούν τον λαϊκισμό, απευθυνόμενα απευθείας στους ανθρώπους μέσω των μέσων. Ένας πολιτικός που μπορεί να ελέγξει τα μέσα μπορεί να διαμορφώσει τις πολιτικές υποθέσεις έξω από το κοινοβούλιο και ακόμη και να εξαλείψει τη μεσολάβηση του κοινοβουλίου.»

4. «Οι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης έδωσαν το δικαίωμα να μιλάνε σε λεγεώνες ηλιθίων που άλλοτε δεν μίλαγαν παρά μόνο σε μπαρ, αφού είχαν πιει κανένα ποτήρι κρασί, χωρίς να βλάπτουν την κοινότητα. Τους αναγκάζαμε αμέσως να σωπάσουν, αλλά σήμερα έχουν το ίδιο δικαίωμα λόγου με ένα βραβείο Νόμπελ. Είναι η εισβολή των ηλιθίων».

5.«Οι κρίσεις πουλάνε καλά.»

6. «Όταν οι άνθρωποι σταματούν να πιστεύουν στο Θεό, δεν είναι ότι δεν πιστεύουν πια τίποτα. Πιστεύουν στα πάντα».

7.«Τι είναι η αγάπη; Δεν υπάρχει τίποτα στον κόσμο, ούτε ο άνθρωπος, ούτε ο διάβολος ούτε κανένα πράγμα που να καθιστώ τόσο υπεύθυνο όσο η αγάπη, γιατί διεισδύει στην ψυχή περισσότερο από κάθε άλλο πράγμα. Τίποτα δεν υπάρχει που να γεμίζει και να δεσμεύει την καρδιά όσο η αγάπη. Έτσι, εάν δεν έχει κανείς τα όπλα για να την υποτάξει, η ψυχή βυθίζεται μέσα από την αγάπη σε μια τεράστια άβυσσο».

8.«Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα ‘Erasmus’ δημιούργησε την πρώτη γενιά Ευρωπαϊων. Το ονομάζω σεξουαλική επανάσταση: ένας νεαρός Καταλανός γνωρίζει μια Φλαμανδή, ερωτεύονται, παντρεύονται και γίνονται Ευρωπαίοι. Το ίδιο και τα παιδιά τους. Η ιδέα του ‘Erasmus’ θα έπρεπε να είναι υποχρεωτική και όχι μόνο για τους σπουδαστές αλλά και για τους ταξιτζήδες, τους υδραυλικούς και άλλους εργάτες. Αυτό που στην πραγματικότητα εννοώ είναι ότι πρέπει να ζήσουν σε διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες, πρέπει ν’αφομοιωθούν αναμεταξύ τους».

9.«Τίποτε δεν δίνει σ’ έναν φοβισμένο άνθρωπο περισσότερο κουράγιο από το φόβο ενός άλλου».

10. «Η τέχνη του διαβάσματος έγκειται στο να ξέρεις ποιες σελίδες να πηδήξεις».

11. «Ο πολιτισμός δεν ακυρώνει τη βαρβαρότητα, αλλά, πολλές φορές, την επικυρώνει. Όσο πιο πολιτισμένος είναι ένας λαός, τόσο πιο βάρβαρος και καταστροφικός μπορεί να γίνει».