Οι επαναστάσεις στη Γαλλία επηρέασαν βαθύτατα το έργο του Ουγκώ αλλά και το συγκεκριμένο απόφθεγμα που αναλύουμε στο παρακάτω κείμενο. Μοιάζει πως κάθε λέξη είναι βιωματική. Ας δούμε τις επαναστάσεις που πραγματοποιήθηκαν την εποχή του Βίκτωρ Ουγκώ.
«Όταν η δικτατορία είναι γεγονός, η επανάσταση γίνεται δικαίωμα»
Στη βαθιά διαβεβαίωση του Βίκτωρος Ουγκώ, η περίπλοκη δυναμική μεταξύ δικτατορίας και επανάστασης έρχεται στο προσκήνιο. Το απόσπασμα μεταφέρει συνοπτικά την ιδέα ότι, παρουσία μιας αδιαμφισβήτητης δικτατορίας, η πράξη της επανάστασης αποκτά τον χαρακτήρα ενός δικαιολογημένου και ηθικά αποδεκτού δικαιώματος. Η δήλωση αυτή έχει σημαντική βαρύτητα, υποστηρίζοντας την πεποίθηση ότι τα άτομα διαθέτουν το δικαίωμα να αντιστέκονται σε καταπιεστικά καθεστώτα και να διεκδικούν την ελευθερία και τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματά τους.
Εμβαθύνοντας περισσότερο στην ουσία αυτής της προκλητικής φράσης, είναι ενδιαφέρον να την εξετάσουμε μέσα από τον φακό μιας φιλοσοφικής έννοιας γνωστής ως “ηθική απολυταρχία”. Ο ηθικός απολυταρχισμός υποστηρίζει ότι ορισμένες πράξεις είναι εγγενώς σωστές ή λανθασμένες, ανεξάρτητα από τις περιστάσεις ή τις συνέπειες. Υποστηρίζει την ύπαρξη καθολικών ηθικών αληθειών που καθοδηγούν την ανθρώπινη συμπεριφορά.
Ζοζέ Σαραμάγκου: Το βόλεμα και η έλλειψη γενναιοδωρίας μια σύγχρονη «αμαρτία»
Η εξέταση του αποσπάσματος του Ουγκώ εισάγει ένα φιλοσοφικό παράδοξο. Ενώ υποδηλώνει ότι η επανάσταση γίνεται δικαιολογημένη απάντηση στη δικτατορία, ο ηθικός απολυταρχισμός υποστηρίζει ότι τα βίαια μέσα ή η ανατροπή μιας κυβέρνησης μέσω επανάστασης δεν μπορούν ποτέ να δικαιολογηθούν υπό οποιεσδήποτε συνθήκες. Αυτή η αντίθεση πυροδοτεί έναν συναρπαστικό φιλοσοφικό διάλογο όπου γίνεται εμφανής η ένταση μεταξύ της ηθικής απολυταρχίας και της καταστατικής ηθικής της επανάστασης. Αν και ο ηθικός απολυταρχισμός μπορεί να καταδικάζει την επανάσταση ως εγγενώς ανήθικη, η ιστορική αφήγηση αμφισβητεί αυτή την απολυταρχική άποψη. Αμέτρητες περιπτώσεις στην ιστορία μαρτυρούν ότι οι επαναστάσεις διευκόλυναν τη θετική κοινωνική αλλαγή, την απελευθέρωση και την αποκατάσταση της δικαιοσύνης.
Όπως υποδηλώνει το απόσπασμα, όταν αντιμετωπίζουμε ένα αναμφισβήτητα καταπιεστικό καθεστώς, οι περιστάσεις συχνά απαιτούν δυναμικά μέτρα για την αποκατάσταση της ελευθερίας και τη διασφάλιση της ευημερίας του λαού. Σε αυτές τις ακραίες καταστάσεις, η επανάσταση γίνεται μια μικροκοσμική εξέγερση ενάντια στο ευρύτερο ηθικό λάθος της δικτατορίας, εκθέτοντας τους περιορισμούς της ηθικής απολυταρχίας όταν έρχεται αντιμέτωπη με την πολυπλοκότητα των διλημμάτων του πραγματικού κόσμου.
Ο Βίκτωρ Ουγκώ έζησε κατά τη διάρκεια μιας ταραχώδους περιόδου της γαλλικής ιστορίας, η οποία περιελάμβανε σημαντικές πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές. Ορισμένες βασικές παρεμβάσεις και γεγονότα που έλαβαν χώρα στη Γαλλία κατά την εποχή του Βίκτωρος Ουγκώ περιλαμβάνουν:
1. Ιουλιανή Επανάσταση (1830): Ο Ουγκώ έγινε μάρτυρας της Επανάστασης του Ιουλίου, η οποία οδήγησε στην ανατροπή της μοναρχίας των Βουρβόνων και στην εγκαθίδρυση της μοναρχίας του Ιουλίου υπό τον βασιλιά Λουδοβίκο Φίλιππο. Η επανάσταση καθοδηγήθηκε από οικονομικά παράπονα και αιτήματα για πολιτικές μεταρρυθμίσεις.
2. Εγκαθίδρυση της Ιουλιανής Μοναρχίας (1830-1848): Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η Γαλλία γνώρισε σχετική σταθερότητα υπό την Ιουλιανή Μοναρχία. Ωστόσο, η δυσαρέσκεια για τις πολιτικές του καθεστώτος, συμπεριλαμβανομένων των εκλογικών περιορισμών, των οικονομικών ανισοτήτων και της λογοκρισίας, τροφοδότησε τη δυσαρέσκεια.
3. Επανάσταση του Φεβρουαρίου (1848): Η επανάσταση του Φεβρουαρίου σηματοδότησε το τέλος της μοναρχίας του Ιουλίου. Οι εκτεταμένες διαμαρτυρίες και αναταραχές στο Παρίσι είχαν ως αποτέλεσμα την παραίτηση του βασιλιά Λουδοβίκου-Φιλιππου και την εγκαθίδρυση της Δεύτερης Δημοκρατίας. Ο Βίκτωρ Ουγκώ υποστήριξε ενεργά τη δημοκρατία και διετέλεσε για λίγο μέλος της Συντακτικής Συνέλευσης.
4. Εξέγερση των Ημερών του Ιουνίου (1848): Οι κοινωνικές και οικονομικές εντάσεις κλιμακώθηκαν, οδηγώντας στην εξέγερση των Ημερών του Ιουνίου. Η κυβέρνηση κατέστειλε την εξέγερση, με αποτέλεσμα να υπάρξουν σημαντικές απώλειες και να συμβάλει στην τελική παρακμή της Δεύτερης Δημοκρατίας.
5. Το πραξικόπημα του Λουδοβίκου-Ναπολέοντα Βοναπάρτη (1851): Η αντίθεση του Ουγκώ στο πραξικόπημα του Λουδοβίκου-Ναπολέοντα Βοναπάρτη οδήγησε στην εξορία του. Η κίνηση του Λουδοβίκου-Ναπολέοντα σηματοδότησε το τέλος της Δεύτερης Δημοκρατίας και την εγκαθίδρυση της Δεύτερης Γαλλικής Αυτοκρατορίας.
6. Εξορία του Βίκτωρος Ουγκώ (1851-1870): Ο Βίκτωρ Ουγκώ πέρασε σημαντικό μέρος αυτής της περιόδου στην εξορία λόγω της αντίθεσής του στο καθεστώς του Λουδοβίκου-Ναπολέοντα Βοναπάρτη. Κατοίκησε σε διάφορες τοποθεσίες, όπως το Τζέρσεϊ, το Γκέρνσεϊ και το Βέλγιο, συνεχίζοντας το λογοτεχνικό του έργο και τον πολιτικό του ακτιβισμό από το εξωτερικό.
7. Πτώση της Δεύτερης Γαλλικής Αυτοκρατορίας (1870): Η ήττα της Γαλλίας στον Γαλλοπρωσικό Πόλεμο οδήγησε στην κατάρρευση της Δεύτερης Γαλλικής Αυτοκρατορίας. Το γεγονός αυτό άνοιξε το δρόμο για την εγκαθίδρυση της Τρίτης Δημοκρατίας.
8. Επιστροφή του Βίκτωρος Ουγκώ (1870): Με την πτώση της Δεύτερης Αυτοκρατορίας, ο Βίκτωρ Ουγκώ επέστρεψε στη Γαλλία και έγινε σημαίνουσα προσωπικότητα κατά τα πρώτα χρόνια της Τρίτης Δημοκρατίας. Συνέχισε την ενασχόλησή του με πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα, υποστηρίζοντας τις δημοκρατικές αρχές και την κοινωνική δικαιοσύνη.
