Το επικό ποίημα του Ομήρου, η Οδύσσεια, έχει γοητεύσει τους αναγνώστες για αιώνες με τις ιστορίες της περιπέτειας, της ευφυΐας και του διαχρονικού πνεύματος του ήρωα Οδυσσέα.
Μια από τις πιο κομβικές στιγμές της αφήγησης είναι η επιστροφή του Οδυσσέα στην πατρίδα του, την Ιθάκη, μετά από χρόνια δοκιμασιών. Ενώ το ποίημα παρέχει ζωντανές λεπτομέρειες για το ταξίδι του, οι μελετητές έχουν από καιρό συζητήσει για την ακριβή ημερομηνία της επιστροφής του Οδυσσέα στην πατρίδα. Πρόσφατες μελέτες και αναλύσεις του έργου του Ομήρου έχουν ρίξει νέο φως σε αυτό το αρχαίο μυστήριο, προσφέροντας πληροφορίες για το πιθανό χρονοδιάγραμμα της άφιξης του Οδυσσέα στην Ιθάκη.
5 επιστήμονες της Αρχαίας Ελλάδας που άλλαξαν τον ρου της ιστορίας
Ο χρονολογικός γρίφος της Οδύσσειας:
Η Οδύσσεια εκτείνεται σε ένα χρονοδιάγραμμα που περιλαμβάνει τον Τρωικό Πόλεμο και τις επακόλουθες περιπέτειες του Οδυσσέα, καθώς προσπαθεί να επανενωθεί με τη σύζυγό του, Πηνελόπη, και τον γιο του, Τηλέμαχο. Διάφορες ενδείξεις και αναφορές μέσα στο κείμενο έχουν ωθήσει τους μελετητές να διερευνήσουν το ιστορικό πλαίσιο του Τρωικού Πολέμου και των συνεπειών του για να προσδιορίσουν μια πιθανή ημερομηνία για την επιστροφή του Οδυσσέα.
1. Χρονολόγηση του Τρωικού Πολέμου:
Οι μελετητές παραδοσιακά χρονολογούσαν τον Τρωικό Πόλεμο γύρω στον 12ο αιώνα π.Χ. Η εκτίμηση αυτή βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε αρχαιολογικά στοιχεία και ιστορικά αρχεία από την αρχαία Ελλάδα. Αν δεχτούμε αυτή τη χρονολόγηση, μπορούμε στη συνέχεια να επιχειρήσουμε να υπολογίσουμε πότε ο Οδυσσέας θα είχε επιστρέψει στην Ιθάκη.
2. Αστρονομικές ενδείξεις:
Ορισμένοι ερευνητές έχουν στραφεί στην αστρονομία για να ξεκλειδώσουν τα χρονικά μυστήρια της Οδύσσειας. Το ποίημα περιέχει ουράνιες αναφορές, όπως οι θέσεις των άστρων και των αστερισμών, οι οποίες θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τον εντοπισμό συγκεκριμένων χρονικών στιγμών. Διασταυρώνοντας αυτές τις αστρονομικές λεπτομέρειες με ιστορικά ουράνια γεγονότα, οι μελετητές έχουν προτείνει εναλλακτικά χρονοδιαγράμματα για την επιστροφή του Οδυσσέα.
3. Ποια είναι η πιθανή ημερομηνία;
Μια ελληνική επιστημονική ομάδα αποτελείται από τους Σ. Παπαμαρινόπουλο, καθηγητή Γεωφυσικής στο Πανεπιστήμιο Πατρών, Π. Πρέκα-Παπαδήμα και Ε. Πρέκα-Παπαδήμα, αμφότεροι επίκουροι καθηγητές Αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ε. Π. Παμαρινόπουλο, καθηγητή Γεωφυσικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ε. Π. Πετροπέτρο, Π. Π. Πετροπέτρο και Π. Σαραντίτη υποστήριξαν σε μια δημοσίευση τους πως τα αρχαιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι η Τροία ιδρύθηκε κατά την Εποχή του Χαλκού, με τον περίφημο “Θησαυρό του Πριάμου”, που ανασκάφηκε από τον Ερρίκο Σλήμαν, να χρονολογείται στο 2500 π.Χ. – πολύ πριν από τον περίφημο Τρωικό Πόλεμο.
Η απεικόνιση της Τροίας από τον Όμηρο στα ομηρικά έπη την τοποθετεί σε μια περίοδο γύρω στο 1900-1800 π.Χ., η οποία χαρακτηρίζεται από σημαντικές καταστροφές και πυρκαγιές, αλλά στερείται οπλισμού από εκείνη την εποχή. Ο Παπαμαρινόπουλος και οι συνεργάτες του, σε άρθρο τους στο περιοδικό Mediterranean Archaeology and Archaeometry, προτείνουν ότι μια ηλιακή έκλειψη συνέβη πριν από τη νύχτα που οι Αχαιοί κατέλαβαν την Τροία.
Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι τα χαρακτηριστικά της έκλειψης υποδεικνύουν ένα γεγονός στις 6 Ιουνίου του 1218 π.Χ. Η συγκεκριμένη έκλειψη ευθυγραμμίζεται με την επιστροφή του Οδυσσέα στην Ιθάκη, περίπου δέκα χρόνια αργότερα (ή 11 χρόνια με την πραγματική μέτρηση), η οποία επίσης συνοδεύτηκε από μια ηλιακή έκλειψη. Και οι δύο εκλείψεις είχαν κοινά χαρακτηριστικά και ήταν παρατηρήσιμες στην Τροία και στα Επτάνησα. Η πρώτη έκλειψη αντιστοιχεί στη νύχτα χωρίς αστέρια που ακολούθησε την κατάκτηση της Τροίας, και τρεις ημέρες μετά το θάνατο του Πάτροκλου, ο Όμηρος αναφέρει την εμφάνιση του άστρου Αφροδίτη στον νυχτερινό ουρανό, λεπτομέρεια που επιβεβαιώνεται από τους χάρτες της NASA ότι συνέβη στις 9 Ιουνίου 1218.
Αν δεχτούμε την ιστορική πραγματικότητα του Τρωικού Πολέμου, οι ερευνητές προτείνουν ότι πιθανότατα ξεκίνησε το 1227-1226 π.Χ., γεγονός που συνάδει με τον ισχυρισμό του Ομήρου ότι διήρκεσε μια δεκαετία. Επιπλέον, ο Ηράκλειτος του Πόντου, μια προσωπικότητα του 1ου αιώνα μ.Χ., ήταν ο πρώτος που παρατήρησε μια ιδιόμορφη συμπεριφορά στην περιγραφή του Ομήρου για το τελευταίο δείπνο των μνηστήρων στην Οδύσσεια. Ο Ηράκλειτος ερμήνευσε αυτό ως ενδεικτικό μιας ηλιακής έκλειψης εκείνη την ημέρα, η οποία συνέπεσε με την επιστροφή του Οδυσσέα στην Ιθάκη και τον θάνατο των μνηστήρων.
Αρχαία Ελλάδα:10 φιλοσοφικές σχολές που γέννησαν τη Δυτική φιλοσοφία
