5 προσωπικότητες που «πολέμησε» ο Νίτσε – Μια άνιση μάχη

Ο Νίτσε κατέκρινε τον κόσμο άρα και πολλούς από τους πρωταγωνιστές αυτού. Κουτό να μην το περιμένει κανείς από έναν φιλόσοφο που έκρινε αυστηρά ακόμη και το έργο του.

Για να εμβαθύνουμε στη φιλοσοφική αντιπαράθεση του Φρίντριχ Νίτσε με άλλους θεατρικούς συγγραφείς και μουσικούς, πρέπει να στρέψουμε την προσοχή μας στο θεμελιώδες έργο του, “Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα”. Σε αυτό το φιλοσοφικό αριστούργημα, ο Νίτσε επιδίδεται σε έναν βαθύ διάλογο με τους πολιτιστικούς γίγαντες της εποχής του, αμφισβητώντας και επαναπροσδιορίζοντας τις ιδέες τους.

Η αντιπαράθεση του Νίτσε με τους συναδέλφους του φιλοσόφους χαρακτηρίζεται από ένα ιδιαίτερο μείγμα θαυμασμού και κριτικής.

Το νόημα της φιλοσοφίας σε 10 αποφθέγματα

Άρθουρ Σοπενχάουερ και Ρίχαρντ Βάγκνερ

Οι σκέψεις του για προσωπικότητες όπως ο Άρθουρ Σοπενχάουερ και ο Ρίχαρντ Βάγκνερ είναι ιδιαίτερα διαφωτιστικές. Η απαισιόδοξη κοσμοθεωρία του Σοπενχάουερ, που έχει τις ρίζες της στην άρνηση της θέλησης για ζωή, δέχεται μια νιτσεϊκή επίπληξη.

Ο Νίτσε, στον “Ζαρατούστρα”, επιβεβαιώνει την κατάφαση στη ζωή, προτρέποντας σε απομάκρυνση από τις μηδενιστικές τάσεις του Σοπενχάουερ.

Στη σχέση του με τον Βάγκνερ, ο Νίτσε παλεύει με την πολυπλοκότητα της καλλιτεχνικής έκφρασης. Ενώ αρχικά οι δύο τους μοιράζονταν έναν βαθύ πνευματικό και προσωπικό δεσμό, ο Νίτσε τελικά ξεφεύγει από τη μουσική αγκαλιά του Βάγκνερ.

Ο εναγκαλισμός του συνθέτη με τον γερμανικό εθνικισμό και η στροφή του προς τον χριστιανισμό έρχονται σε σύγκρουση με το όραμα του Νίτσε για μια πιο ατομικιστική, ζωογόνο φιλοσοφία.

Η μουσική, κεντρικό θέμα στο έργο του Νίτσε, γίνεται ένα ισχυρό μέσο μέσω του οποίου έρχεται σε επαφή με άλλους μουσικούς. Η κριτική του επεκτείνεται πέρα από τον Βάγκνερ και περιλαμβάνει ευρύτερες μουσικές παραδόσεις.

Το όραμα του Νίτσε για τα “διονυσιακά” και “απολλώνια” στοιχεία της μουσικής αμφισβητεί τις συμβατικές αντιλήψεις περί αρμονίας και δομής. Προμηνύει μια επανεκτίμηση των καλλιτεχνικών αξιών, ενθαρρύνοντας την απομάκρυνση από το παραδοσιακό υπέρ μιας πιο αρχέγονης και ενστικτώδους προσέγγισης.

Πλάτωνας Χένρικ Ίψεν,

Ο Χένρικ Ίψεν, ο Νορβηγός θεατρικός συγγραφέας, γνωστός για τις ρεαλιστικές και συχνά επικριτικές απεικονίσεις της κοινωνίας, τραβά την προσοχή του Νίτσε. Ο Νίτσε εκτιμά την προθυμία του Ίψεν να αμφισβητήσει τη συμβατική ηθική και να θέσει υπό αμφισβήτηση τους κοινωνικούς κανόνες. όμως του ασκεί έντονη κριτική.

Ένα ολόκληρο είδος του πιο κακοήθους “ιδεαλισμού” -το οποίο, παρεμπιπτόντως, συναντάμε και στους άνδρες- για παράδειγμα, στον Henrik Ibsen, αυτή την τυπική γριά παρθένα- αποσκοπεί στο να δηλητηριάσει την καλή συνείδηση, αυτό που είναι φυσικό στον σεξουαλικό έρωτα. (Νίτσε)
One whole species of the most malignant “idealism”–which, incidentally, is also encountered among men; for example, in Henrik Ibsen, this typical old virgin–aims to poison the good conscience, what is natural in sexual love. (EH 111: § 5) – (Πηγή)

Όσον αφορά τον Πλάτωνα, η κριτική του Νίτσε εκτείνεται στα ίδια τα θεμέλια της δυτικής φιλοσοφίας. Στον “Ζαρατούστρα”, ο Νίτσε αμφισβητεί τον ιδεαλισμό του Πλάτωνα και τη διχοτόμηση μεταξύ του κόσμου των μορφών και του υλικού κόσμου. Η απόρριψη των υπερβατικών ιδανικών από τον Νίτσε ευθυγραμμίζεται με την ευρύτερη κριτική του στην παραδοσιακή φιλοσοφία, υποστηρίζοντας μια πιο ενσώματη και ζωογόνο προσέγγιση. Η υπερβολική έμφαση στη λογική και την αποστασιοποίηση, όπως παρατηρείται στη φιλοσοφία του Πλάτωνα, έρχεται σε έντονη αντίθεση με τον εορτασμό του Νίτσε για τις παθιασμένες, ενστικτώδεις και γήινες πτυχές της ύπαρξης.

Εμπλεκόμενος με τον Ίψεν και τον Πλάτωνα στο “Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα”, ο Νίτσε τοποθετείται σαν ένα φιλοσοφικό «τσεκούρι», αμφισβητώντας όχι μόνο τις κυρίαρχες καλλιτεχνικές και φιλοσοφικές μορφές της εποχής του, αλλά και φτάνοντας πίσω στις ρίζες της δυτικής σκέψης. Μέσα από αυτές τις αντιπαραθέσεις, ο Νίτσε καλεί τους αναγνώστες να επανεξετάσουν τις προοπτικές τους για την ηθική, την τέχνη και τη θεμελιώδη φύση της ανθρωπότητας.