Ο Νίτσε δεν ήταν μισογύνης, καθώς ήταν επικριτικός με την στάση του ανθρώπου απέναντι στη ζωή σε ένα ευρύτερο πλαίσιο. Επίσης η άντληση των στοιχείων του για τη γυναίκα βασίζεται στη γυναίκα του 19ου αιώνα.
Ο Φρίντριχ Νίτσε, ο σημαίνων φιλόσοφος του 19ου αιώνα, είναι γνωστός για τις αμφιλεγόμενες ιδέες του σχετικά με τη ζωή και την ηθική. Μεταξύ των θεμάτων που έχουν πυροδοτήσει συζητήσεις και αντιπαραθέσεις γύρω από το έργο του είναι η άποψή του για τις γυναίκες. Ορισμένοι έχουν χαρακτηρίσει τον Νίτσε μισογύνη, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι οι απόψεις του για τις γυναίκες είναι πιο διαφοροποιημένες και εξαρτώμενες από το σύνηθες πλαίσιο.
Για να διερευνήσουμε τη στάση του Νίτσε απέναντι στις γυναίκες, πρέπει να εμβαθύνουμε στα γραπτά του και να εξετάσουμε τα διάφορα χωρία στα οποία αναφέρεται στο γυναικείο φύλο. Αν και οι απόψεις του Νίτσε δεν μπορούν εύκολα να συνοψιστούν σε μια μόνο δήλωση, διάφορα θέματα αναδύονται από το έργο του.
Ήταν τελικά μισογύνης;
Στο έργο του Νίτσε “Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα”, ένα κεντρικό κείμενο της φιλοσοφίας του, υπάρχουν αποσπάσματα που φαίνεται να απεικονίζουν τις γυναίκες με αρνητικό τρόπο. Για παράδειγμα, ο Ζαρατούστρα, ο κύριος χαρακτήρας και φερέφωνο του Νίτσε στο βιβλίο, δηλώνει: “Η γυναίκα δεν είναι ακόμα ικανή για τη φιλία και πως οι γυναίκες είναι ακόμα γάτες και πουλιά. Τέτοιες δηλώσεις φαίνεται να υποδηλώνουν μια ιεραρχική άποψη των ανδρών ως ανώτερων από τις γυναίκες;
Επιπλέον, ο Νίτσε έγραψε για τις γυναίκες ότι στερούνται λογικής και καθοδηγούνται κυρίως από τα συναισθήματά τους. Υποστήριξε ότι οι γυναίκες συχνά καθοδηγούνται από τα “θηλυκά ένστικτά” τους, τα οποία θεωρούσε λιγότερο λογικά και πιο χαοτικά από τη λογική των ανδρών. Στο “Πέρα από το καλό και το κακό”, έγραψε περίφημα: “Όταν μια γυναίκα έχει ακαδημαϊκές τάσεις, υπάρχει γενικά κάτι λάθος με τη σεξουαλική της φύση”. Αυτές οι παρατηρήσεις έχουν οδηγήσει πολλούς να θεωρούν τον Νίτσε μισογύνη.
Ωστόσο, είναι ζωτικής σημασίας να τοποθετήσουμε τις απόψεις του Νίτσε στο ιστορικό τους πλαίσιο. Έζησε κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, μια εποχή κατά την οποία οι παραδοσιακοί ρόλοι των φύλων και οι πατριαρχικές νόρμες ήταν βαθιά ριζωμένες στην κοινωνία. Ενώ τα σχόλιά του για τις γυναίκες μπορεί να φαίνονται σεξιστικά με τα σημερινά δεδομένα, δεν ήταν ασυνήθιστα για την εποχή του. Τα σχόλια του Νίτσε πρέπει να κατανοηθούν μέσα στο κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον της εποχής.
Επιπλέον, οι απόψεις του Νίτσε για τις γυναίκες δεν ήταν εξ ολοκλήρου αρνητικές. Στο “Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα”, εξέφρασε επίσης την ιδέα ότι το θηλυκό είχε ζωτικό ρόλο στην κοινωνία. Πίστευε ότι οι γυναίκες διέθεταν μια μοναδική ικανότητα ανατροφής και μπορούσαν να επηρεάσουν θετικά τους άνδρες μέσω των γυναικείων ιδιοτήτων τους. Ο Νίτσε έβλεπε το θηλυκό ως απαραίτητο για την επίτευξη μιας ισορροπίας μεταξύ των αρσενικών και θηλυκών αρχών στην κοινωνία.
Επιπλέον, τα γραπτά του Νίτσε συχνά απεικόνιζαν μια σύνθετη και πολύπλευρη άποψη της ανθρώπινης φύσης, η οποία υπερέβαινε τις διακρίσεις των φύλων. Τόνισε τη σημασία της υιοθέτησης της ατομικότητας του ατόμου και της απελευθέρωσης από τους κοινωνικούς περιορισμούς, ενθαρρύνοντας τους ανθρώπους να αναπτύξουν τις δικές τους αξίες και να ζήσουν αυθεντικά. Η προοπτική αυτή θα μπορούσε να ερμηνευτεί ως υπέρμαχος της απελευθέρωσης τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών από τα όρια των παραδοσιακών ρόλων των φύλων.
Η φιλοσοφία του Νίτσε χαρακτηρίζεται από μια σύνθετη και πολύπλευρη προσέγγιση της ανθρώπινης φύσης και οι ιδέες του για το φύλο θα πρέπει να εξετάζονται μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο του έργου του. Αν και μπορεί να μην είναι φεμινιστής με τα σύγχρονα πρότυπα, οι απόψεις του για τις γυναίκες ήταν πιο διαφοροποιημένες από το να τον χαρακτηρίσουμε απλώς μισογύνη. Η κατανόηση των σκέψεων του Νίτσε για τις γυναίκες απαιτεί προσεκτική ανάλυση των γραπτών του και αναγνώριση των πολιτισμικών προτύπων της εποχής του.
Τι έχει να πει ο Νίτσε για τα αδιέξοδα της σύγχρονης κοινωνίας;
