Αυτό το απόσπασμα από τη “Μεταμόρφωση” του Φραντς Κάφκα σηματοδοτεί την ανησυχητική στιγμή που ο Γκρέγκορ Σάμσα ξυπνάει και βλέπει τον εαυτό του μεταμορφωμένο σε μια γιγάντια κατσαρίδα. Η μεταμόρφωση του ανθρώπου που πονά είναι βασικό στοιχείο για τον Κάφκα και καθοδηγητικό του έργου του.
Η ζωντανή και σουρεαλιστική περιγραφή της φυσικής του μεταμόρφωσης στο έργο του Κάφκα δημιουργεί μια συγκλονιστική ατμόσφαιρα που αντανακλά την εφιαλτική ποιότητα της κατάστασής του.
Η περιγραφή του σώματος του Γκρέγκορ, που τώρα μοιάζει με γιγάντια κατσαρίδα με “σκληρή πλάτη που έμοιαζε με πανοπλία” και “πολυάριθμα πόδια αξιοθρήνητα λεπτά”, δεν μεταφέρει μόνο τη φυσική τραγελαφικότητα της μεταμόρφωσής του, αλλά χρησιμεύει επίσης ως μεταφορά για την αποξένωση και την απανθρωπιά που βιώνει. Η χρήση χρωμάτων, όπως “τιρκουάζ καστανή κοιλιά”, προσθέτει στη σουρεαλιστική και ανησυχητική φύση της σκηνής.
Καθώς ο Γκρέγκορ παλεύει με τη νέα του μορφή, προσπαθεί να κατανοήσει τι έχει συμβεί. Η αντίθεση μεταξύ της συνηθισμένης ανθρώπινης κρεβατοκάμαρας και της εξαιρετικής μεταμόρφωσης αναδεικνύει τον παραλογισμό και το ανεξήγητο της κατάστασής του. Τα απομεινάρια της προηγούμενης ζωής του, όπως τα δείγματα υφασμάτων και η φωτογραφία της κυρίας με το γούνινο καπέλο, λειτουργούν ως οδυνηρές υπενθυμίσεις της ανθρωπιάς του, που τώρα είναι παραμορφωμένη και αναντίστοιχη με την τρέχουσα κατάστασή του.
Κάφκα: «Οτιδήποτε αγαπάς, τελικά κάποια μέρα θα το χάσεις. Αλλά στο τέλος η αγάπη θα επιστρέψει…»
Φραντς Κάφκα, Η μεταμόρφωση, μτφ. Βασίλης Τομανάς, Εκδοτική Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 1996, σ. 5-6
Όταν ο Γκρέγκορ Σάμσα ξύπνησε ένα πρωινό από κακό όνειρο, βρέθηκε στο κρεβάτι του μεταμορφωμένος σε γιγάντια κατσαρίδα. Ήτανε ξαπλωμένος ανάσκελα, πάνω στη σκληρή ράχη του που ‘μοιζε με πανοπλία κι όταν σήκωνε λιγάκι το κεφάλι του μπορούσε να δει την τουρλωτή καφετιά κοιλιά του που ‘τανε χωρισμένη σε σκληρές καμπυλωτές δίπλες και που μόλις συγκρατούσε τα σκεπάσματά του για να ξεγλιστρήσουν τελείως από πάνω του. Τα πολυάριθμα ποδάρια του, που ήταν αξιοθρήνητα λεπτά σε σύγκριση με το υπόλοιπο κορμί του, ταλαντεύονταν ανήμπορα μπροστά στα μάτια του.
Τί μου συνέβη; Συλλογίστηκε. Όνειρο, δεν ήταν. Η κάμαρή του, μια συνηθισμένη ανθρώπινη κρεβατοκάμαρη, μόνο κομμάτι πιο μικρή απ’ το κανονικό, κειτόταν ήσυχη ανάμεσα στους τέσσερις γνώριμους τοίχους της. Πάνω απ’ το τραπέζι, όπου ήταν σκορπισμένα ανάκατα κάτι δείγματα από υφάσματα —ο Σάμσα ήταν περιοδεύων πωλητής—, κρεμόταν η εικόνα που ‘χε κόψει τελευταία από ‘να εικονογραφημένο περιοδικό που την είχε βάλει σε μιαν όμορφη επίχρυση κορνίζα. Η εικόνα παρίστανε μια κυρία με γούνινο καπέλο και γούνινη εσάρπα, που καθόταν στητή κι άπλωνε προς το μέρος του θεατή ένα πελώριο γούνινο μανσόν που μέσα του χανόταν ολόκληρο το χέρι της απ’ τον αγκώνα και κάτω.
Τα μάτια του Γκρέγκορ γύρισαν έπειτα στο παράθυρο και ο συννεφιασμένος ουρανός —θαρρείς πως άκουγες τις στάλες της βροχής να χτυπάνε στο περβάζι του παραθύρου— τον έριξε σε βαριά μελαγχολία. Γιατί να μην κοιμηθώ λιγάκι περισσότερο και να λησμονήσω όλες ετούτες τις ανοησίες, συλλογίστηκε αυτό όμως δεν μπορούσε να το κάνει, γιατί είχε συνηθίσει να κοιμάται γυρισμένος προς τα δεξιά και τώρα, στην κατάσταση που βρισκόταν, ήταν αδύνατο να στρίψει. Όσο κι αν πάσχισε να στρίψει προς το δεξί του πλευρό, δεν τα κατάφερε· ξανακυλούσε πάλι στ’ ανάσκελα. Δοκίμασε τουλάχιστον εκατό φορές, έκλεινε τα μάτια για να μη βλέπει τις αγωνιώδεις κινήσεις των ποδιών του και τα παράτησε μόνον όταν άρχισε να νιώθει στο πλευρό έναν απροσδιόριστο πόνο, που ίσαμε τότε του ήταν άγνωστος.
Θεέ μου, συλλογίστηκε, τί εξοντωτική δουλειά πήγα και διάλεξα!
Διαβάστε περισσότερες αναλύσεις για τον κόσμο μας:
Όταν ο Νίτσε μίλησε για την αγάπη και τη φιλία κατάφερε τη γέννηση μιας νέας κατεύθυνσης
