Κρίστοφερ Νόλαν: 12 ταινίες ενός οραματικού αφηγητή

Insomnia (2002)

Το αρχικό εγχείρημα του Νόλαν στην παραγωγή ταινιών υψηλού προφίλ και μεγάλου προϋπολογισμού στούντιο φάνηκε να είναι μια φυσική και εξαιρετικά επιτυχημένη εξέλιξη. Επέλεξε να κάνει ριμέικ του καλοδιατηρημένου νορβηγικού θρίλερ του 1997, στο οποίο πρωταγωνιστούσε ο ανερχόμενος Stellan Skarsgård και το οποίο προμήνυε τα σκοτεινά και διεστραμμένα στοιχεία των μυθιστορημάτων του “Κορίτσι με το τατουάζ του δράκου”. Ενώ ο Νόλαν παρέμεινε πιστός στο πρωτότυπο, το εμπλούτισε επίσης με το μοναδικό του όραμα. Η ερμηνεία του Αλ Πατσίνο ως ντετέκτιβ του Λος Άντζελες που ερευνά μια σεξουαλική δολοφονία σε ένα ψαροχώρι της Αλάσκας είναι εντυπωσιακά “νυσταγμένη” και ο Ρόμπιν Γουίλιαμς δίνει μια στοιχειωδώς συγκρατημένη ερμηνεία ως ύποπτος.

Ωστόσο, η “Αϋπνία”, εκ των υστέρων, ξεχωρίζει ως μια ανωμαλία στη φιλμογραφία του Νόλαν. Είναι η μόνη ταινία στο ρεπερτόριό του που δεν ταιριάζει απόλυτα στο τυπικό καλούπι μιας “ταινίας του Κρίστοφερ Νόλαν” και πολλοί την έχουν επικρίνει γι’ αυτόν τον λόγο.  Παρ’ όλα αυτά, ενώ το “Insomnia” παραμένει ένα συναρπαστικό διαδικαστικό έργο, μοιάζει περισσότερο υπολογισμένο παρά πραγματικά εμπνευσμένο. Τελικά, δεν φτάνει την τελειότητα της αρχικής ταινίας. Σήμερα, χρησιμεύει ως μια αναπαράσταση της συμβατικής κινηματογραφικής πορείας που θα μπορούσε να ακολουθήσει ο Νόλαν, αλλά προφανώς ποτέ δεν επιθυμούσε.

Batman Begins (2005)

Αυτή η ταινία σηματοδότησε την απαρχή της σύγχρονης αισθητικής του Νόλαν: ένα μείγμα στυλιζαρισμένων αλλά και ρεαλιστικών εικόνων, που συνδυάζουν τη σκληρότητα με τις οπερατικές εικόνες και διαπνέονται από μια απειλητική παρουσία τόσο εντός όσο και εκτός της αφήγησης. Μεταξύ των πιο εξελιγμένων και συναρπαστικών ταινιών υπερηρώων, ο Νόλαν εμβαθύνει στην ιστορία καταγωγής του Μπάτμαν, κατά κόσμον Μπρους Γουέιν (τον οποίο υποδύεται ο Κρίστιαν Μπέιλ). Γίνεται μάρτυρας της τραγικής δολοφονίας των γονιών του, ο Μπρους περνά από ένα στρατόπεδο φυλακών στο Μπουτάν και εκπαιδεύεται από τη Λεγεώνα των Σκιών του Ζεν-μάστορα Λίαμ Νίσον, πριν αγκαλιάσει την ταυτότητά του ως σκοτεινός αστικός εκδικητής. Αν και ο Νόλαν δεν ανακαλύπτει εκ νέου τη συνταγή των κόμικς, το πάθος του για τη δημιουργία ταινιών αντηχεί σε όλη την ταινία. Μετά από μια σειρά από ατελέσφορες ταινίες “Μπάτμαν” τα προηγούμενα 15 χρόνια, το “Batman Begins” έφτασε ακριβώς την κατάλληλη στιγμή, ανεβάζοντας τον πήχη όχι μόνο για τον Σταυροφόρο με την Κάπα, αλλά και για ολόκληρο το είδος των υπερηρώων, αναμορφώνοντας τον κινηματογράφο του Χόλιγουντ όπως τον αναγνωρίζουμε σήμερα.

Inception (2010)

Το”Inception”  απαιτεί πολλές θεάσεις για να γίνει αντιληπτό, όμως κάθε φορά εντυπωσιάζεσαι απ’ τις σκηνές. όπως οι μαγευτικοί δρόμοι του Παρισιού που αναδιπλώνονται από μόνοι τους, ωστόσο, παρά αυτές τις οπτικά εντυπωσιακές στιγμές,  στερούνται πραγματικής σημασίας στο πλαίσιο της συνολικής αφήγησης της ταινίας. Επιμένω να σκέφτομαι ότι αν το “Inception” ανταποκρινόταν πλήρως στην υπόθεσή του – με τον Dom Cobb του Leonardo DiCaprio και την ομάδα του να εισέρχονται σε διαφορετικά “επίπεδα” ονείρων – θα μπορούσε να είναι μια από τις σπουδαιότερες ταινίες που έχουν γυριστεί ποτέ. Δυστυχώς, υπολείπεται αυτής της δυνατότητας, επειδή αυτό που παρακολουθούμε μοιάζει με ένα μείγμα υπνωτικών εικόνων και τυχαίων στοιχείων, αφήνοντάς με με μια αμήχανη αίσθηση “το καταλαβαίνω κάπως, αλλά όχι πραγματικά”. Το “Inception”, η επιτομή των πνευματικών συγκινήσεων του 21ου αιώνα που μοιάζουν με βιντεοπαιχνίδια, απαιτεί να παραδοθείς και να ακολουθήσεις τη ροή του.

The Prestige (2006)

Αυτή ήταν η πρώτη φορά που ο Νόλαν έμπλεξε επιδέξια μια mainstream ταινία με τις δικές της περιπλοκές, δημιουργώντας μια συναρπαστική εμπειρία για το κοινό. Τοποθετημένη στη βικτοριανή εποχή, η ταινία περιστρέφεται γύρω από δύο αντίπαλους μάγους, ο ένας (Hugh Jackman) ένας χαρισματικός σόουμαν και ο άλλος (Christian Bale) ένας μελαγχολικός δάσκαλος της ψευδαίσθησης. Η συναρπαστική μαγική μονομαχία τους κλιμακώνεται συνεχώς καθώς προσπαθούν να ξεγελάσουν ο ένας τον άλλον σε έναν διαγωνισμό που μοιάζει να είναι υπόθεση ζωής ή θανάτου. Η μαγεία που απεικονίζεται στην ταινία δεν είναι καθόλου ευγενική, καθώς ενσωματώνει στοιχεία βίας, ηλεκτρισμού και τη μυστική τέχνη της χειραγώγησης της πραγματικότητας.

Dunkirk (2017)

Είναι πραγματικά ένα επικό όραμα σαν μια γραφική βωβή ταινία με εκπληκτικό ήχο. Τα τεράστια, πανοραμικά καρέ προσδίδουν μια καθηλωτική ποιότητα σχεδόν σε κάθε εικόνα και γεγονός. Το αποτέλεσμα είναι σίγουρα «νολανικό», αν και πρόκειται για ένα νέο είδος ταινίας του Νόλαν: γιγαντιαία και ελάχιστη ταυτόχρονα, σαν ένα σχεδόν άφωνο ντοκιμαντέρ γυρισμένο από τον Θεό. Οι εικόνες είναι βαρυσήμαντες, η ροή της τρομοκρατημένης ανθρωπότητας ανεξίτηλη.

Memento (2000)

Αυτή παραμένει η αρχετυπική ταινία του Νόλαν: ένα ταξίδι που τρελαίνει το μυαλό και μοιάζει να εκτυλίσσεται μέσα στο ίδιο το μυαλό του πρωταγωνιστή, οδηγούμενο από τον απελπισμένο αγώνα του να διατηρήσει κάθε ίχνος μνήμης. Ο Γκάι Πιρς αποδίδει μια ερμηνεία που ξεχειλίζει από ζοφερή νουάρ ένταση ως Λέοναρντ, ένας ερευνητής ασφαλιστικών εταιρειών που πάσχει από προσδοκώμενη αμνησία, καθιστώντας τις πρόσφατες αναμνήσεις απρόσιτες. Σε μια προσπάθεια να βοηθήσει τον εαυτό του, ο Λέοναρντ αφήνει στοιχεία, καταγράφοντας τις εμπειρίες του με Polaroid και κάνοντας τατουάζ με βασικά γεγονότα στο σώμα του. Η αναζήτησή του περιστρέφεται γύρω από την εύρεση του άνδρα που ευθύνεται για τον βιασμό και τη δολοφονία της γυναίκας του. Αποτελεί το απόλυτο υπαρξιακό θρίλερ του κινηματογράφου, ένα συναρπαστικό ανθρώπινο δράμα που τροφοδοτείται από διεφθαρμένη θέρμη, ακροβατεί στα όρια της πολυπλοκότητας του μυαλού που μοιάζει με τον κύβο του Ρούμπικ, χωρίς όμως ποτέ να χάνει την ισχυρή ουσία του.

The Dark Knight (2008)