Το έργο του Μίλαν Κούντερα «Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι» είναι μια βαθιά εξερεύνηση των δυαδικοτήτων που καθορίζουν την ανθρώπινη ύπαρξη, εμβαθύνοντας στο αιώνιο φιλοσοφικό ερώτημα του βάρους έναντι της ελαφρότητας.
Σε αυτό το απόσπασμα, ο Κούντερα καταπιάνεται με την έννοια της αιώνιας επιστροφής, μια έννοια που προτάθηκε από τον Νίτσε και υποδηλώνει ότι κάθε στιγμή της ζωής μας είναι προορισμένη να επαναλαμβάνεται άπειρες φορές. Αυτή η ιδέα, υποστηρίζει ο Κούντερα, μας επιβάλλει ένα σχεδόν θεϊκό βάρος, καθιστώντας κάθε πράξη βαρύτατη με τη βαρύτητα της αιωνιότητας.
Ωστόσο, μέσα σε αυτή τη βαρύτητα κρύβεται ένα παράδοξο. Αν η αιώνια επιστροφή είναι το πιο βαρύ φορτίο, αποκαλύπτει ταυτόχρονα την εγγενή ελαφρότητα της ζωής μας, μια σκληρή αντίθεση που θέτει το απόλυτο υπαρξιακό δίλημμα: Είναι η βαρύτητα πραγματικά κατάρα και η ελαφρότητα πραγματικά ευλογία; Ο Κούντερα μας καλεί να αναλογιστούμε τη φύση της ύπαρξής μας μέσα από αυτόν τον φακό της αντίθεσης.
Κούντερα: «Ο έρωτας δεν εκδηλώνεται με την επιθυμία να κάνεις έρωτα»
Μίλαν Κούντερα – «Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι»
Αν κάθε δευτερόλεπτο της ζωής μας είναι να επαναληφθεί αμέτρητες φορές, είμαστε καρφωμένοι στην αιωνιότητα όπως ο Ιησούς Χριστός επάνω στο σταυρό. Τι φριχτή ιδέα!
Στον κόσμο της αιώνιας επιστροφής κάθε κίνηση φέρει το βάρος μιας αβάσταχτης ευθύνης.
Αυτό είναι που έκανε τον Νίτσε να λέει ότι η ιδέα της αιώνιας επιστροφής είναι το πιο βαρύ φορτίο (das schwerste Gewicht).
Αν η αιώνια επιστροφή είναι το πιο βαρύ φορτίο, οι ζωές μας μπορούν, σ’ αυτό το πλαίσιο, να φανερωθούν σ’ όλη τους τη λαμπρή ελαφρότητα.
Στ’ αλήθεια, όμως, είναι φριχτή η βαρύτητα και ωραία η ελαφρότητα;
Το πιο βαρύ φορτίο μάς συνθλίβει, μας κάνει να λυγίζουμε κάτω απ’ αυτό, μας πιέζει στο έδαφος.
Αλλά, στην ερωτική ποίηση όλων των αιώνων, η γυναίκα επιθυμεί να δεχτεί το φορτίο του αντρικού κορμιού.
Το πιο βαρύ φορτίο είναι λοιπόν ταυτόχρονα και η εικόνα της πιο έντονης ζωικής ολοκλήρωσης.
Όσο πιο βαρύ είναι το φορτίο, όσο πιο κοντινή στη γη είναι η ζωή μας, τόσο είναι πιο αληθινή πιο πραγματική.
Σ’ αντιστάθμισμα, η ολική απουσία του φορτίου κάνει το ανθρώπινο ον να γίνεται πιο ελαφρύ απ΄τον άνεμο, να πετάει, ν΄απομακρύνεται από τη γη, απ΄το γήινο είναι, να μην είναι παρά μόνο κατά το ήμιση αληθινό και οι κινήσεις του να είναι εξίσου ελεύθερες όσο και χωρίς σημασία.
Λοιπόν, τι να διαλέξει κανείς; Το βάρος ή την ελαφρότητα;
Πρόκειται για το ερώτημα που έθεσε ο Παρμενίδης τον 6ο αιώνα π.Χ. Κατ’ αυτόν, το Σύμπαν είναι χωρισμένο σε ζεύγη αντιθέτων: το φως – το σκοτάδι, το παχύ – το λεπτό, το ζεστό – το κρύο, το είναι – το μη είναι.
Θεωρούσε ότι ένας από τους πόλους της αντίφασης είναι θετικός (το φωτεινό, το ζεστό, το λεπτό, το είναι), ο άλλος αρνητικός.
Αυτός ο διαχωρισμός σε πόλους, θετικό και αρνητικό, μπορεί να μας φανεί παι- δαριωδώς εύκολος.
Εκτός από μία περίπτωση: τι είναι θετικό, το βάρος ή η ελαφρότητα;
Ο Παρμενίδης απαντούσε: το ελαφρύ είναι θετικό, το βαρύ είναι αρνητικό.
Είχε δίκιο ή όχι; Ιδού η απορία.
Ένα πράγμα είναι βέβαιο.
Η αντίφαση βαρύ-ελαφρύ είναι η πιο μυστηριώδης και η πιο διφορούμενη απ’ όλες τις αντιφάσεις.
