20 φλογερά αποφθέγματα του Κούντερα: «Η αισιοδοξία είναι το όπιο του λαού»

Είναι η τυφλή και άκριτη αισιοδοξία κατά της οποίας προειδοποιεί ο Κούντερα, τονίζοντας τη σημασία της διατήρησης μιας ισορροπημένης προοπτικής και της επαγρύπνησης απέναντι στον εφησυχασμό και τη χειραγώγηση.

«Η αισιοδοξία είναι το όπιο του λαού.» Με την πρώτη ματιά, το απόσπασμα μπορεί να φαίνεται κυνικό ή απαισιόδοξο, υποδηλώνοντας ότι η αισιοδοξία χρησιμεύει ως μια μορφή αυταπάτης ή ψευδούς παρηγοριάς. Ωστόσο, μια βαθύτερη ανάλυση αποκαλύπτει την κριτική που ασκεί ο Κούντερα στην τυφλή αισιοδοξία ως εργαλείο κοινωνικού ελέγχου και χειραγώγησης.

Η δήλωση του Κούντερα υπονοεί ότι η τυφλή αισιοδοξία μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους εξουσιαστές για να κατευνάσουν τις μάζες και να διατηρήσουν το status quo. Με την προώθηση μιας υπερβολικά αισιόδοξης άποψης για τον κόσμο, οι αρχές μπορούν να αποθαρρύνουν τη διαφωνία και να εμποδίσουν τα άτομα να αμφισβητήσουν τα καταπιεστικά συστήματα ή να επιδιώξουν ουσιαστική αλλαγή.

Ο αγαπημένος συγγραφέας επιβεβαιώθηκε, καθώς τα τελευταία χρόνια παρατηρήθηκε η επιβολή της αισιοδοξίας ως φάρμακο απέναντι στη θλίψη της αποτυχίας.

Ας διαβάσουμε μερικά από τα αποφθέγματά του.

Ο προβλεπτικός Ντοστογιέφσκι: «Το κυριότερο είναι να μη λέτε ψέματα στον ίδιο σας τον εαυτό»

20 αποφθέγματα του Κούντερα

“Ο άνθρωπος είναι τυφλός στα τυχαία αυτά στην καθημερινή ζωή, και στερεί έτσι τη ζωή από τη διάσταση της ομορφιάς της.”
“Όποιος θέλει διαρκώς να “εξυψωθεί” πρέπει να περιμένει ότι μια μέρα θα τον πιάσει ίλιγγος. Ο ίλιγγος είναι άλλο πράγμα από τον φόβο μην πέσουμε. Είναι η φωνή του κενού κάτω από εμάς που μας τραβάει και μας καταπίνει, η επιθυμία μας να πέσουμε που μετά την πολεμάμε με τρόμο.”
“Η πηγή του άγχους βρίσκεται στο μέλλον. Αν μπορείς να κρατήσεις το μέλλον έξω από το μυαλό σου, μπορείς να ξεχάσεις τις στεναχώριες σου.”
“Όταν η καρδιά μιλάει, το μυαλό το θεωρεί μεγάλη απρέπεια να φέρει αντίρρηση.”
“Η αισιοδοξία είναι το όπιο του λαού.”
“Καμιά πράξη δεν είναι από μόνη της καλή ή κακή. Μόνο η θέση της στην τάξη των πραγμάτων την κάνει καλή ή κακή.”
“Η βαρύτητα, η ανάγκη και η αξία είναι τρεις έννοιες στενά και βαθιά ενωμένες: δεν είναι βαρύ παρά αυτό που είναι αναγκαίο, δεν έχει αξία παρά μόνον ό,τι βαραίνει.”
“Όταν όμως δεν φροντίζει κανείς καθόλου το σώμα του, γίνεται πιο εύκολα θύμα του.”
“Για να είναι ένας έρωτας αξέχαστος πρέπει τα τυχαία να συναντιόνται σ΄αυτόν από την πρώτη στιγμή.”
“Είναι μια τεράστια ανακούφιση να διαπιστώνει κανείς πως είναι ελεύθερος, πως δεν έχει αποστολή.”
“Αλλά ακριβώς ο αδύναμος ήταν που έπρεπε να μάθει να είναι δυνατός και να φεύγει όταν ο δυνατός ήταν πάρα πολύ αδύναμος για να μπορεί να προσβάλει τον αδύναμο.”
“Δεν μπορεί κανείς ποτέ να ξέρει αυτό που πρέπει να θέλει, γιατί έχουμε μόνο μια ζωή και δεν μπορούμε ούτε να τη συγκρίνουμε με προηγούμενες ζωές, ούτε να την επανορθώσουμε σε ζωές επερχόμενες.”
“Η φιλαρέσκεια είναι μια υπόσχεση συνουσίας, αλλά μια υπόσχεση χωρίς εγγυήσεις.”
“Η στιγμή που γεννιέται ο έρωτας: η γυναίκα δεν αντιστέκεται στη φωνή που καλεί την τρομαγμένη της ψυχή, ο άντρας δεν αντιστέκεται στη γυναίκα που η ψυχή της ξέρει να προσέχει τη φωνή του.”
“Επιφανειακά, ένα έξυπνο ψέμα. Κατά βάθος, η χαζή αλήθεια.”
“Τα μεγάλα μυθιστορήματα είναι πάντα λίγο πιο έξυπνα από τους συγγραφείς τους.”
“Οι έρωτες είναι σαν τις αυτοκρατορίες: μόλις εξαφανίζεται η ιδέα πάνω στην οποία χτίστηκαν, εξαφανίζονται και αυτοί μαζί της.”
“Ο έρωτας δεν εκδηλώνεται με την επιθυμία να κάνεις έρωτα (αυτή η επιθυμία ταιριάζει σε αναρίθμητο πλήθος γυναικών) αλλά με την επιθυμία του μοιρασμένου ύπνου (αυτή η επιθυμία δεν αφορά παρά μια και μόνο γυναίκα)”
“Αυτό που δίνει κάποιο νόημα στη συμπεριφορά μας, μας είναι πάντοτε απόλυτα άγνωστο.”
“Κάθε ερωτική σχέση βασίζεται σε άγραφες συμβάσεις που οι εραστές τις κλείνουν απρόσεκτα τις πρώτες βδομάδες της αγάπης τους. Βρίσκονται ακόμη σε ονειρική κατάσταση αλλά συνάμα, χωρίς να το ξέρουν, συντάσσουν σαν αδιάλλακτοι δικηγόροι τις λεπτομέρειες του συμβολαίου. Ώ εραστές, τα μάτια σας δεκατέσσερα σ’ αυτές τις επικίνδυνες πρώτες μέρες! Αν σερβίρετε στο σύντροφό σας το πρόγευμα του στο κρεβάτι, θα πρέπει να το συνεχίσετε αυτό για πάντα, αν δεν θέλετε να κατηγορηθείτε αργότερα για έλλειψη αγάπης και για προδοσία.”