Ο Κορνήλιος Καστοριάδης δεν ήταν ποτέ ένας από αυτούς που προσφέρουν παρήγορες ψευδαισθήσεις. Η σκέψη του χαρακτηριζόταν από μια ακλόνητη δέσμευση στην αυτονομία, τη δημοκρατία και τη ριζική ευθύνη των ατόμων και των κοινωνιών για την ιστορική τους πορεία.
Στο απόσπασμα που ακολουθεί, ο Καστοριάδης αμφισβητεί την αντίληψη που συχνά χρησιμοποιείται ως καταφύγιο στον πολιτικό λόγο ότι ένας λαός μπορεί να απαλλαγεί από την ευθύνη για τις συνθήκες στις οποίες βρίσκεται.
Απορρίπτει την απλοϊκή αφήγηση ότι η ιστορία επιβάλλεται απλώς από τις κυρίαρχες τάξεις ή τις εξωτερικές δυνάμεις, χωρίς τη συμμετοχή ή την αποδοχή του λαού.
Το αντίθετο επιχείρημα προτείνει, σημαίνει ότι η κοινωνία παιδαγωγείται, αντιμετωπίζει έναν λαό σαν είναι ανίκανος να κατανοήσει να αποφασίσει, να διαμορφώσει τη μοίρα του. Αν μια κοινωνία θέλει να διεκδικήσει το δικαίωμα στην αυτοδιοιίκηση πρέπει να φέρει το βάρος των αποφάσεών της, των συμβιβασμών της και των αποτυχιών της.
Δεν μπορεί να υπάρξει δημοκρατία χωρίς υπευθυνότητα. Ο Καστοριάδης αρνείται τον μοιρολατρικό ντετερμινισμό όσο και τον πειρασμό να μετατεθεί η ευθύνη αλλού. Επιβεβαιώνει ότι η ελευθερία, αν πρόκειται να σημαίνει οτιδήποτε, πρέπει να συμβαδίζει με την ευθύνη.
Αυτή προοπτική παραμένει τόσο προκλητική όσο και ουσιαστική. Σε μια εποχή όπου ο πολιτικός λόγος συχνά κυριαρχείται από αφηγήσεις θυματοποίησης, το αίτημα του Καστοριάδη για ιστορική αυτογνωσία μάς υπενθυμίζει ότι η δημοκρατία είναι ένα σχέδιο που απαιτεί τη συνεχή συνειδητή συμμετοχή των ανθρώπων που ισχυρίζονται ότι την υποστηρίζουν.
(Διαβάστε απόσπασμα από τη συνέντευξη που είχε παραχωρήσει ο Κορνήλιος Καστοριάδης παρακάτω)
Μαλβίνα: «Κυβέρνηση που λυσσά να μείνει στην εξουσία σε χώρα πτωχευμένη, έχει….»
«Σύμφωνα με την παραδοσιακή «αριστερή» άποψη, όλα αυτά τα επέβαλαν η Δεξιά, οι κυρίαρχες τάξεις και η μαύρη αντίδραση. Μπορούμε όμως να πούμε ότι όλα αυτά τα επέβαλαν στον ελληνικό λαό ερήμην του ελληνικού λαού; Μπορούμε να πούμε ότι ο ελληνικός λαός δεν καταλάβαινε τι έκανε;
Δεν ήξερε τι ήθελε, τι ψήφιζε, τι ανεχόταν; Σε μιαν τέτοια περίπτωση αυτός ο λαός θα ήταν ένα νήπιο. Εάν όμως είναι νήπιο, τότε ας μη μιλάμε για δημοκρατία. Εάν ο ελληνικός λαός δεν είναι υπεύθυνος για την ιστορία του, τότε, ας του ορίσουμε έναν κηδεμόνα.
Εγώ λέω ότι ο ελληνικός λαός -όπως και κάθε λαός- είναι υπεύθυνος για την ιστορία του, συνεπώς, είναι υπεύθυνος και για την κατάσταση, στην οποία βρίσκεται σήμερα».
Διαβάστε περισσότερα από τη φιλοσοφική πραμάτεια μας.
- Άλμπερ Καμύ: «Να γιατί είμαι με το μέρος των αγωνιστών…»
- 13 αποφθέγματα για όσους ξυπνούν νωρίς το πρωί ή έστω προσπαθούν
- Μαλβίνα: «ψέματα λέω όταν κλαίγομαι πως τάχα θέλω να μάθω ποια είμαι στην πραγματικότητα….»
- Πάουλο Κοέλιο: «Ένα παιδί μπορεί να διδάξει σε έναν ενήλικο τρία πράγματα…»
- Η «Ασκητική» του Νίκου Καζαντζάκη δε βολεύτηκε: «Χρέος μας λοιπόν να συλλάβουμε…»
- 15 αποφθέγματα του Έρμαν Έσσε: «Αν ξέρω τι σημαίνει αγάπη, αυτό συνέβη επειδή…»
- Κική Δημουλά: «Ήθελα να περπατάμε στον δρόμο αγκαζέ. Εκείνος όχι. Το θεωρούσε …»
