Δεν είναι λίγες οι φόρες που η ιστορία των Αρβανιτών συγχέεται με την ιστορία των Αλβανών. Κι όμως παρόλο που υπάρχει κοινή γεωγραφική ρίζα, οι δύο αυτοί λαοί πήραν τελείως διαφορετικούς δρόμους εδώ και αιώνες.
Πάμε να ξεκαθαρίσουμε την εικόνα γιατί οι ιστορικές λεπτομέρειες είναι συναρπαστικές και απαραίτητες.
Οι απαρχές: Από το Αρβάνιο στη Βυζαντινή ιστορία.
Η πρώτη μνεία των Αρβανιτών έγινε από το βυζαντινό ιστορικό Μιχαήλ Αταλιάτη τον 11ο αιώνα, ενώ η Άννα Κομνηνή τους αποκάλεσε «Αρβανίτες» στην περίφημη Αλεξιάδα, αναφέροντας τους ως κάτοικους της περιοχής του Αρβανίου. δηλαδή της σημερινής Νότιας Αλβανίας (Βόρεια Ήπειρος).
Μετακινήσεις, πόλεμοι και κοινωνικές αναταράξεις ώθησαν πολλούς από αυτούς στα βουνά, όπου σχημάτισαν παραδοσιακές, σκληραγωγημένες κοινότητες.
(Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο παρακάτω)
32 αλβανικές λέξεις στο ελληνικό λεξιλόγιο που χρησιμοποιείς χωρίς να το ξέρεις
Μισθοφόροι, συμπολεμιστές Έλληνες.
Κατά τον Μεσαίωνα, οι Αρβανίτες πολεμούσαν πότε για τους Βυζαντινούς πότε για τους Βενετούς, πότε για τους Καταλανούς. Ο ρόλος τους ήταν συχνά στρατιωτικός ως μισθοφόροι και για αυτό τον λόγο ο όρος «Αρναούτης» συνδέθηκε με τους γενναίους Βαλκάνιους πολεμιστές.
Με τα χρόνια όμως οι Αρβανίτες άρχισαν να ταυτίζονται βαθιά με τον ελληνικό πληθυσμό. Δεν ήταν απλά σύμμαχοι. Ήταν συμμέτοχοι σε κοινές ιστορικές εμπειρίες, πολέμους και αξίες.
Η ταυτότητα των Αρβανιτών: Μια ελληνική ψυχή.
Η ορθόδοξη πίστη τους ήταν καταλυτική. Σε αντίθεση με τους Αλβανούς, των οποίων η θρησκευτική ταυτότητα διαφοροποιήθηκε στον χρόνο (ορθόδοξοι, καθολικοί και κυρίως μουσουλμάνοι) οι Αρβανίτες διατήρησαν την Ορθοδοξία και ταυτίστηκαν πλήρως με την ελληνική εθνική υπόθεση.
Δε ζήτησαν ποτέ αυτονομία ή μειονοτικό καθεστώς στην Ελλάδα. Το αντίθετο: πολέμησαν για αυτήν σε κάθε σημαντική στιγμή από το 1821 μέχρι τον Μακεδονικό Αγώνα.
Γλώσσα και πολιτισμός
Η αρβανίτικη γλώσσα, πρώιμη μορφή της αλβανικής με έντονες ελληνικές, λατινικές και σλαβικές επιρροές, μιλιόταν για αιώνες σε χωριά της Ελλάδας. Σήμερα, όμως θεωρείται υπό εξαφάνιση. Τα νέα παιδιά μιλούν ελληνικά, ενώ η αρβανίτικη διατηρείται μόνο σε παλαιότερες γενιές.
Ωστόσο πολλά πολιτισμικά στοιχεία από τη μουσική μέχρι την ενδυμασία, διασώζονται, θυμίζοντας μας την παρουσία τους.
Οι Αλβανοί: Ένας άλλος δρόμος.
Η εθνική ταυτότητα των Αλβανών άρχισε να διαμορφώνεται κυρίως μετά τη ίδρυση του αλβανικού κράτους το 1913. Το αλβανικό αλφάβητο, η καθιέρωση εθνικής γλώσσας και η επιδίωξη μιας διακριτής εθνικής συνείδησης απομάκρυνε ακόμη περισσότερο τις δύο ομάδες.
Οι θρησκευτικές ομάδες ενίσχυσαν το χάσμα. Δεν είναι τυχαίο πως όταν τη δεκαετία του 90′ η αλβανική κυβέρνηση προσπάθησε να παρουσιάσει τους Αρβανίτες ως αλβανική μειονότητα, οι ίδιοι Αρβανίτες αντέδρασαν έντονα.
Τι κρατάμε τελικά;
Οι Αρβανίτες και οι Αλβανοί μπορεί να έχουν κοινές ρίζες αλλά η ιστορική τους πορεία και ταυτοτική εξέλιξη τους κατέστησαν δύο διαφορετικά πράγματα. Οι πρώτοι έγιναν αναπόσπαστο κομμάτι της ελληνικής ταυτότητας. Οι δεύτεροι δημιούργησαν μια δική τους.
Ηπειρώτες και Βορειοηπειρώτες: Ποιες οι διαφορές; Μια ιστορία όλο αγκάθια
