Σύμφωνα με την UNESCO η Ακρόπολη είναι «Πολύ καλά προστατευμένη», όμως ισχύει το ίδιο και για τις αρχαιολογικές υπηρεσίες;
Μαχαιρώματα, ποδοπατήματα, μπαρούτι, τσιμεντώματα, πολιτική δημαγωγία και λίγο από Ακρόπολη στο επίκεντρο, για να μην ξεχνάμε και τις ιστορικές μας αναφορές.
Αφορμώμενη από την νέα έκθεση – απάντηση της UNESCO για τις παρεμβάσεις του Υπουργείου Πολιτισμού στην Ακρόπολη, θα ήθελα να επικεντρωθώ σε ένα νοηματικό κέντρο του προβλήματος που μαστίζει τη χώρα μας και έχει ως αφετηρία τη διαχείριση αυτών των ζητημάτων, μέσα από πολιτικά πρίσματα και διόλου επιστημονικά.
Γιατί υποστηρίζω κάτι τέτοιο; Διότι ακόμη αναρωτιέμαι τα λάθη που έχουν επισυνάψει ξένοι φορείς για τις εργασίες που εκτελούνται στο μνημείο της Αμφίπολης, αλλά η ελληνική αρχαιολογική υπηρεσία τηρεί σιγή ιχθύος. Αυτό αποδεικνύει σε ένα βαθμό πως τα κριτήρια και οι πολιτιστικές ευαισθησίες διαθέτουν πολιτικές αφορμές και όχι επιστημονικές, ανεξάρτητα από την ορθότητα ή μη των επιχειρημάτων.
Δεν είμαι η κατάλληλη να αμφισβητήσω τους αρμόδιους διαφωνούντες ή συμφωνούντες επ’ αυτών των αρχαιολογικών ζητημάτων, αλλά μπορώ να συμπεράνω πώς θα προκύψουν αρκετές αναταράξεις στο μέλλον, εάν οι επιστημονικοί φορείς του τόπου – και όχι μόνο – δεν σταματήσουν να έχουν κομματικοκρατικό χαρακτήρα με αναπόφευκτη την αναγωγή επιστημονικών ζητημάτων σε καθαρή πολιτική προπαγάνδα.
Η απόφαση της UNESCO ήρθε σαν κεραυνός εν αιθρία, καθώς αρκετοί ήλπιζαν – ναι, δεν υπέθεταν αλλά ήλπιζαν – πως η παρέμβαση στην Ακρόπολη για τη διευκόλυνση των επισκεπτών ήταν επονείδιστη και αμαύρωνε την αισθητική συνέχεια του «πολύπαθου» ναού.
Η αλήθεια είναι πως δεν πιστεύω στην ύπαρξη πραγματικής ενσυναίσθησης για το ιερό οποιουδήποτε λαού από ανθρώπους που με συνέπεια ανήκουν σε μαντριά.
Από ανθρώπους που κάθονται στα καθησυχαστικά τους «καλύβια» και φοβούνται να αμφισβητήσουν τα πιστεύω τους, καθώς επαίρονται πως φέρουν το σκήπτρο της απόλυτης αλήθειας.
Ας μην περιορίσουμε όμως την σκέψη μας στην υποκειμενική μου άποψη κι ας προχωρήσουμε εκτενέστερα.
Η επέμβαση στην Ακρόπολη πραγματοποιήθηκε το 2020 και σύσσωμη η διεύθυνση της αρχαιολογικής υπηρεσίας αντέδρασε αρνητικά. Η χρήση του σκυροδέματος σε μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς προκάλεσε αισθητική υποβάθμιση κατά πολλούς αρχαιολόγους.
Η αντιπρότασή τους ήταν κάποιου είδους κατάλληλο ξύλινο δάπεδο εξωτερικού χώρου για την πρόσβαση των επισκεπτών στον ιερό βράχο της Ακρόπολης.
Από την αντίπερα όχθη, η ομάδα, του επί πολλών ετών υπευθύνου για την υποδειγματική συντήρηση της Ακρόπολης Μανόλη Κορρέ έκρινε πως η τοποθέτηση σκυροδέματος (με περιεκτικότητα σε τσιμέντο 12%) ήταν η καταλληλότερη δυνατή λύση, ώστε η παρέμβαση στον αρχαίο ναό να μην προκαλέσει την αισθητική των επισκεπτών και της αρχαιολογικής κοινότητας, αλλά και να αντέξει τις σύγχρονες απαιτήσεις ενός αρχαιολογικού χώρου, όπου είναι η εύκολη πρόσβαση των Α.ΜΕ.Α και των εργατών που εκτελούν εργασίες καθημερινά.
Τελικά, το αποτέλεσμα ήταν ακριβώς το αντίθετο από αυτό που περίμενε ο κύριος Κορρές και η αρχαιολογική – επιστημονική κοινότητα συγκρούστηκε. Έτσι το γάντι πετάχτηκε στην καθόλα αρμόδια UNESCO.
Η έκθεση του Κέντρου Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO και του Διεθνούς Συμβουλίου Μνημείων και Τοποθεσιών – ICOMOS αναφέρει πως η διαπλάτυνση των διαδρομών, που είχε πραγματοποιηθεί υπό την επιστημονική εποπτεία του ακαδημαϊκού και προέδρου της Επιτροπής Συντήρησης Μνημείων Ακροπόλεως, Μανόλη Κορρέ, δεν επέδρασσαν αρνητικά στην «Εξέχουσα Οικουμενική Αξία» της Ακρόπολης. Όσον αφορά το πλάτος των διαστρώσεων, αυτό χαρακτηρίζεται και ως «λειτουργικά επωφελές» με δεδομένο τον όγκο των επισκεπτών, τη χρήση αμαξιδίων από τα Α.ΜΕ.Α, αλλά και την ενδεχόμενη ανάγκη μετακίνησης οχημάτων για διάφορες εργασίες.
Βέβαια, η UNESCO δε δημαγωγεί, αλλά κινείται με ξεκάθαρα επιστημονικά αντικειμενικά κριτήρια και γι’ αυτό έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για τις μελλοντικές παρεμβάσεις του προτεινόμενου έργου της δυτικής πρόσβασης, δηλαδή την πρόταση Μανόλη Κορρέ που είχε εγκρίνει προκαταβολικά το ΚΑΣ τον Φεβρουάριο του 2021.
Η έκθεση τόνισε πως είναι απαραίτητη η επίβλεψη και η έγκριση μελλοντικών παρεμβάσεων στο μνημείο από αρμόδιες ομάδες του οργανισμού και τους υπόλοιπους αρμόδιους διεθνείς συμβουλευτικούς οργανισμούς, όπως το ICOMOS.
Όμως το πρόβλημα παραμένει! Πότε θα ανεξαρτητοποιηθούν από τον κομματικό σωλήνα όλες αυτές οι σημαντικότατες υπηρεσίες όπως αυτή της αρχαιολογίας, ώστε να είμαστε σίγουροι για την αμεροληψία τους και εμείς οι μη ειδικοί αρχαιολογικών ζητημάτων;
Η κρίση μας (όντας πολίτες αυτής της χώρας) απορεί και περιμένει τον επόμενο πολιτικό κανιβαλισμό, ώστε να νιώσουν μερικοί πως υπάρχουν στο πολιτικό γίγνεσθαι, καθώς ούτε νέα εμπνεόμενα οράματα διαθέτουν μήτε ικανότητες για να διατηρήσουν τα πεπραγμένα.
Κείμενο: Αγγέλικα Αγόρα (Lavart)
