Τί είναι η δικαιοσύνη; Ένα κοινωνικό συμβόλαιο ή μια φυσική αλήθεια;
Είναι η δικαιοσύνη μια θεμελιώδης αρχή της φύσης ή απλώς μια συμφωνία μεταξύ των ανθρώπων για τη αποφυγή βλάβης;
Υπάρχει πέρα από τις ανθρώπινες συμβάσεις ή είναι ένα εργαλείο που έχει δημιουργηθεί για αμοιβαίο όφελος; Ο Επίκουρος, ο φιλόσοφος της ηδονής και της σύνεσης, μάς προκαλεί να επανεξετάσουμε την ουσία της δικαιοσύνης, όχι ως θεία εντολή ή ως απόλυτο ιδανικό, αλλά ως κοινωνική συμφωνία που διαμορφώνεται από την αναγκαιότητα και το αμοιβαίο συμφέρον.
- Δεν υπάρχει φυσική δικαιοσύνη: Πριν από τους νόμους και τη κοινωνία, οι άνθρωποι ενεργούσαν αποκλειστικά με γνώμονα το ατομικό συμφέρον, Η δικαιοσύνη υποστηρίζει ο Επίκουρος δεν είναι μια έμφυτη ηθική δύναμη αλλά μια σύμβαση που προκύπτει από την ανάγκη για ασφάλεια.
- Η δικαιοσύνη ως συμβόλαιο: Υπάρχει μόνο εκεί όπου υπάρχουν συμφωνίες: Μεταξύ ατόμων που συναινούν να ζουν με κοινούς κανόνες για να αποτρέψουν τη βλάβη και να διατηρήσουν την ειρήνη. Όπου δεν είναι δυνατή μια τέτοια συμφωνία (π.χ. μεταξύ άγριων ζώων ή αντιμαχόμενων εθνών) η δικαιοσύνη είναι ανύπαρκτη.
- Η ωφελιμιστική θεμελίωση: Σε αντίθεση με τον Πλάτωνα, ο οποίος αναζήτησε τη δικαιοσύνη στη σφαίρα των ιδανικών ο Επίκουρος τη θεμελιώνει στο πρακτικό όφελος δεν αφορά την απόλυτη ηθική αλλά τη διασφάλιση μιας ζωής χωρίς φόβο και πόνο.
- Ο φόβος της αδικίας: Η παραβίαση του κοινωνικού συμβολαίου μπορεί να περάσει απαρατήρητη αλλά και μόνο η πιθανότητα τιμωρίας ενοχλεί το μυαλό. Ο άδικος άνθρωπος υποστηρίζει ο Επίκουρος ζει σε συνεχή αγωνία ποτέ δεν είναι σίγουρος αν θα ξεφύγει από τις συνέπειες.
- Η σοφία έναντι του εξαναγκασμού: Οι αληθινοί σοφοί δεν απέχουν από την αδικία εξαιτίας των νόμων αλλά επειδή κατανοούν ότι μια αρμονική ζωή απαιτεί δικαιοσύνη. Οι νόμοι γι’ αυτούς είναι περιττοί η δική τους σοφία είναι αρκετή.
(Διαβάστε τα αποφθέγματά του παρακάτω)
Όταν ο Πλάτωνας μίλησε για τη δικαιοσύνη: «Η χειρότερη μορφή αδικίας είναι…»
9 αποφθέγματα που πρέπει να θυμάσαι από τον Επίκουρο.
1. “Δε χρειαζόμαστε τόσο τη βοήθεια των φίλων μας όσο την εμπιστοσύνη της βοήθειάς τους σε περίπτωση ανάγκης”.
2. “Σοφός είναι εκείνος που δεν στενοχωριέται για όσα δεν έχει, αλλά χαίρεται για όσα έχει”.
3. “Μη χαλάς αυτό που έχεις επιθυμώντας αυτό που δεν έχεις”.
4. “Ο θάνατος δεν μας αφορά, γιατί όσο υπάρχουμε εμείς, ο θάνατος δεν είναι εδώ. Και όταν έρθει, εμείς δεν υπάρχουμε πια”.
5. “Δεν πρέπει να θεωρείται τυχερός ο νέος, αλλά ο γέρος που έχει ζήσει καλά”.
6. “Η φυσική δικαιοσύνη είναι μια υπόσχεση αμοιβαίου οφέλους, για να αποτρέψει έναν άνθρωπο από το να βλάψει ή να ζημιωθεί από έναν άλλο”.
7. “Το ύψιστο αγαθό δεν είναι να επιδιώκουμε να κάνουμε το μεγαλύτερο δυνατό καλό, αλλά να επιδιώκουμε τη μεγαλύτερη δυνατή ηρεμία”.
8. “Η τέχνη του να ζεις καλά και η τέχνη του να πεθαίνεις καλά είναι μία”.
9. “Όχι αυτό που έχουμε, αλλά αυτό που απολαμβάνουμε, αποτελεί την αφθονία μας”.
Διαβάστε περισσότερα από τη φιλοσοφική πραμάτεια μας.
- Άλμπερ Καμύ: «Να γιατί είμαι με το μέρος των αγωνιστών…»
- 13 αποφθέγματα για όσους ξυπνούν νωρίς το πρωί ή έστω προσπαθούν
- Μαλβίνα: «ψέματα λέω όταν κλαίγομαι πως τάχα θέλω να μάθω ποια είμαι στην πραγματικότητα….»
- Πάουλο Κοέλιο: «Ένα παιδί μπορεί να διδάξει σε έναν ενήλικο τρία πράγματα…»
- Η «Ασκητική» του Νίκου Καζαντζάκη δε βολεύτηκε: «Χρέος μας λοιπόν να συλλάβουμε…»
- 15 αποφθέγματα του Έρμαν Έσσε: «Αν ξέρω τι σημαίνει αγάπη, αυτό συνέβη επειδή…»
- Κική Δημουλά: «Ήθελα να περπατάμε στον δρόμο αγκαζέ. Εκείνος όχι. Το θεωρούσε …»
