Ο Γκιστάβ Λε Μπον, ένας διαπρεπής εκπρόσωπος της γαλλικής ιατρικής, της ανθρωπολογίας και της κοινωνιολογίας, αναδείχθηκε σε πολυγραφότατο και παραγωγικό συγγραφέα, αφήνοντας ανεξίτηλο το σημάδι του στο πνευματικό τοπίο με το θεμελιώδες έργο του “Η ψυχολογία των μαζών” (“Psychologie des Foules”, 1895).
Ο Λε Μπον, ο οποίος εκτιμάται ως ο πρόγονος της κοινωνικής ψυχολογίας, εντρύφησε στις περίπλοκες ψυχολογικές δυναμικές των πλήθους, ξετυλίγοντας το κουβάρι της συλλογικής τους συνείδησης.
Το 1894, ο Λε Μπον παρουσίασε τους “Ψυχολογικούς νόμους της εξέλιξης των λαών”, προϊδεάζοντας για το magnum opus του, την “Ψυχολογία των μαζών”, που δημοσιεύτηκε το επόμενο έτος. Σε αυτό το θεμελιώδες έργο, σκιαγράφησε την έννοια της μάζας ή του πλήθους ως μια συνεκτική οντότητα, όπου τα άτομα συνενώνονται σε μια μοναδική οντότητα σκέψης και συναισθήματος, επιδεκτική σε αποπλάνηση και χειραγώγηση.
Ο Λε Μπον υποστήριξε ότι μέσα στη μάζα, η ατομικότητα φθίνει, η κριτική ικανότητα μειώνεται και η ευαισθησία σε εξωτερικές επιρροές αυξάνεται – μια αντίληψη που επηρέασε βαθιά την πρακτική της προπαγάνδας.
Το έργο του Λε Μπον, που χαρακτηρίζεται από πρωτοτυπία, έντονη παρατηρητικότητα, εφευρετικότητα και ριζοσπαστική σκέψη, έφερε επίσης το αποτύπωμα της αυθαιρεσίας και της προκατάληψης. Παρά ταύτα, βρέθηκε σε αντιπαράθεση με την πνευματική ελίτ της Γαλλίας κατά τη διάρκεια της ζωής του, καθώς τον θεωρούσαν υπερβολικά συντηρητικό ή αντιδραστικό.
Ωστόσο, ο αντίκτυπος του Λε Μπον είχε απήχηση πέρα από τους συγχρόνους του, καθώς επηρέασε βαθιά τους ψυχολόγους και τους κοινωνιολόγους, θέτοντας τις βάσεις για την κοινωνική ψυχολογία.
32 αποφθέγματα του Γκιστάβ Λεμπόν
1.Όσο πιο αδύναμη είναι η κυβέρνηση, τόσο πιο δυνατή η γραφειοκρατία.
2.Σε πολλούς ανθρώπους η ομιλία προηγείται της σκέψης. Ξέρουν αυτό που σκέφτονται μόνο αφού έχουν ακούσει αυτό που είπαν.
3.Η αίσθηση της υπευθυνότητας, που ελέγχει πάντα τα άτομα, χάνεται μέσα σ’ έναν όχλο.
4.Έχει μεγαλύτερη αξία να καταλάβεις παρά να μάθεις.
5.Για να κυριαρχήσεις στους ανθρώπους είναι πιο εύκολο να εξάψεις τα πάθη τους παρά να υποστηρίξεις τα συμφέροντά τους.
6.Η δίψα για ισότητα συνήθως δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια αποδεκτή μορφή της επιθυμίας να έχεις κατωτέρους, αλλά όχι ανωτέρους.
7.Ο όχλος μπορεί να σκεφτεί μόνο με εικόνες και γι’ αυτό μπορεί να επηρεαστεί μόνο από εικόνες. Μόνο οι εικόνες μπορεί να τον τρομοκρατήσουν ή να τον ενθουσιάσουν και έτσι να γίνουν κίνητρα για πράξη.
8.Ανάμεσα σε πολιτικούς διαφορετικών κομμάτων, η φιλία είναι δυνατή. Μεταξύ αυτών που ανήκουν στο ίδιο κόμμα, η ζήλια είναι γενικά πολύ ισχυρή για να επιτρέπει φιλίες.
9.Επειδή η ηδονή είναι εφήμερη ενώ η επιθυμία έχει διάρκεια, οι άνθρωποι πιο συχνά παρακινούνται από την επιθυμία παρά από την ηδονή.
10.Στις ομαδικές προσπάθειες υπάρχει μια απερίσκεπτη τάση για συναίνεση και συλλογική παρανόηση σοβαρών θεμάτων, μέσα σε ένα κλίμα εύθυμης συντροφικότητας.
11.Ο πραγματικός καλλιτέχνης δημιουργεί ακόμα και όταν αντιγράφει.
12.Ο όχλος είναι κάπως σαν τη Σφίγγα του αρχαίου μύθου. Είναι ανάγκη να φτάσουμε σε μια λύση που να δέχεται η ψυχολογία του αλλιώς θα πρέπει να αφεθούμε να μας κατασπαράξει.
13.Λίγοι βλέπουν τα πράγματα όπως ακριβώς είναι. Κάποιοι αντιλαμβάνονται μόνο αυτά που θέλουν να δουν και άλλοι αυτά που τους κάνουν οι άλλοι να δουν.
14.Μεταμφιέζοντας κάτω από καλά επιλεγμένες λέξεις ακόμα και τις πιο τρελές θεωρίες, μπορείς να τις κάνεις να γίνουν αποδεκτές.
15.Ο πόλεμος αποκαλύπτει τις αδυναμίες ενός λαού, όπως επίσης και τις αρετές του.
16.Η φιλία είναι συνήθως η πόρτα της εξόδου παρά η πόρτα της εισόδου του έρωτα.
17.Λίγο ενδιαφέρουν οι απώλειες. Η επιτυχία πηγαίνει με το μέρος εκείνου που γνωρίζει να τις αντιμετωπίζει με το μεγαλύτερο σθένος.
18.Ας αφήσουμε στους ψευδορήτορες τους μάταιους λόγους για τον ειρηνισμό, την αδελφοσύνη και άλλες αυταπάτες, που φέρνουν στη μνήμη τις θεολογικές συζητήσεις των Βυζαντινών την ώρα που ο Μωάμεθ εισέβαλε στα τείχη τους.
19.Αν η αθεΐα εξαπλωθεί, θα γίνει εξίσου ανυπόφορη με τις παλιές θρησκείες.
20.Είναι αμέτρητοι οι άνθρωποι που ποτέ δεν έχουν διαφορετική γνώμη από εκείνη της εφημερίδας τους.
21.Ο πολιτισμός πάντα δημιουργείται και κατευθύνεται από μια ολιγομελή αριστοκρατία του πνεύματος, ποτέ από όχλους. Οι όχλοι έχουν δύναμη μόνο για καταστροφή.
22.Ο άνθρωπος σκέφτεται με αφορισμούς.
23.Η μεγαλοφυΐα δεν μπορεί να είναι συνετή. Αν ενεργεί με σύνεση, δεν θα μπορέσει ποτέ να διευρύνει τη σφαίρα της ανθρώπινης προόδου.
24.Ο όχλος, αλλά κατά κανόνα και τα άτομα, χρειάζονται ετοιματζίδικες απόψεις για όλα τα θέματα.
25.Ένα από τα πιο σταθερά χαρακτηριστικά των πεποιθήσεων είναι η μισαλλοδοξία. Όσο ισχυρότερη η πεποίθηση, τόσο μεγαλύτερη η μισαλλοδοξία. Αυτοί που κυριαρχούνται από μια βεβαιότητα δεν μπορούν να ανεχθούν αυτούς που δεν τη συμμερίζονται.
26.Ας αφήσουμε τη λογική στους φιλοσόφους και ας μην επιμείνουμε πολύ στην ανάμειξή της με τη διακυβέρνηση ανθρώπων.
27.Ευτελίστε το χαρακτήρα των στρατιωτών και δεν θα έχετε παρά τους όχλους του Ξέρξη. Εξυψώστε τον χαρακτήρα, και θα έχετε τους πολεμιστές του Αλεξάνδρου.
28.Οι μάζες δεν διψούν για αλήθεια. Όποιος μπορεί να τις προμηθεύσει με ψευδαισθήσεις γίνεται εύκολα ο κυρίαρχός τους. Όποιος προσπαθήσει να διαλύσει τις ψευδαισθήσεις τους γίνεται εύκολα θύμα τους.
29.Υπάρχει ένα αλάνθαστο ένστικτο που δίδασκε στους αρχαίους το φόβο των ξένων. Γνώριζαν καλά ότι η αξία μιας χώρας δεν μετριέται με βάση τον αριθμό των κατοίκων της, αλλά με βάση τον αριθμό των πολιτών της.
30.Να επαναστατείς ή να συμβιβάζεσαι. Δεν υπάρχουν άλλες επιλογές στη ζωή.
31.Ο έρωτας φοβάται την αμφιβολία. Εν τούτοις, μεγαλώνει με την αμφιβολία και συχνά χάνεται μέσα στη βεβαιότητα.
32.Η ικανότητα χωρίς την εξουσία είναι εξίσου ανίσχυρη με την εξουσία χωρίς ικανότητα.
Διαβάστε περισσότερα αποφθέγματα παρακάτω:
20 λυτρωτικά αποφθέγματα του Καρλ Γιουνγκ ελέγχουν το ασυνείδητό μας
11 αποφθέγματα του Ίρβιν Γιάλομ: «Αν θέλεις να αλλάξεις, πρέπει να είσαι πρόθυμος να νιώσεις άβολα»
10 σοφά αποφθέγματα του Ιπποκράτη για την ισορροπία του νου
Κρίστοφερ Μάρλοου: 17 αποφθέγματα από το «κακό» παιδί της αγγλικής Αναγέννησης
