Ενώ ο λογοτεχνικός κόσμος τείνει να γιορτάζει τα καλύτερα βιβλία, είναι εξίσου σημαντικό να αναγνωρίζει εκείνα τα έργα που, για διάφορους λόγους δεν αξίζουν.
Το «μίσος» για ένα βιβλίο δεν έχει να κάνει μόνο με την προσωπική αντιπάθεια έχει να κάνει με την αναγνώριση του πολιτιστικού και ηθικού αντίκτυπου που μπορεί να έχει ένα έργο. Είτε ένα βιβλίο προωθεί τοξικές ιδέες είτε απλώς ικανοποιεί τα χειρότερα ένστικτα του κοινού του, η αναγνώριση του πότε ένα βιβλίο αξίζει να μισηθεί μπορεί να οδηγήσει σε πλουσιότερες, πιο κριτικές συζητήσεις για τη λογοτεχνία και την κοινωνία.
Δε μιλάμε για βιβλία που είναι κακογραμμένα ή απλώς βαρετά – αυτά ξεχνιούνται εύκολα – αντιθέτως υπάρχουν ορισμένα έργα που απογοητεύουν ενεργά, παραπλανούν ή προδίδουν τους αναγνώστες τους. Στο παρόν άρθρο, συζητάμε για μερικά διαβόητα παραδείγματα λογοτεχνίας που έχουν προκαλέσει οργή για κάτι περισσότερο από την κακή πένα τους.
Atlas Shrugged της Ayn Rand: Μια φιλοσοφία του εγωισμού.
Ο Atlas Shrugged της Ayn Rand είναι αγαπητός σε ορισμένους ιδεολογικούς κύκλους, αλλά για πολλούς αναγνώστες δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα λογοτεχνικό μνημείο απληστίας. Η υπερβολική έκταση του μυθιστορήματος συνδυάζεται μόνο με την αδυσώπητη υπεράσπιση του αντικειμενισμού, μιας φιλοσοφίας που εξυμνεί τον εγωισμό και την επιδίωξη του ατομικού κέρδους εις βάρος της συλλογικής ευημερίας. Ενώ ορισμένοι βρίσκουν το δόγμα του μυθιστορήματος εμπνευσμένο, άλλοι το βλέπουν ως δικαιολογία για έναν κόσμο χωρίς ενσυναίσθηση ή συμπόνια. Οι χαρακτήρες της Ραντ είναι λιγότερο ανθρώπινα όντα και περισσότερο καρικατούρες, ιδανικές ενσαρκώσεις της προσωπικής της φιλοσοφίας. Είτε το αγαπάτε είτε το μισείτε, το «Atlas Shrugged» προκαλεί έντονα συναισθήματα, και πολλοί είναι με την πλευρά της περιφρόνησης.
Πενήντα αποχρώσεις του γκρι της E.L. James.
Λίγα βιβλία έχουν προκαλέσει τόση διαμάχη όσο το «Πενήντα αποχρώσεις του γκρι», και όχι μόνο λόγω του ερωτικού του περιεχομένου. Οι κριτικοί έχουν ασχοληθεί με τους ρηχούς χαρακτήρες του, τις ανθυγιεινές δυναμικές των σχέσεων και, πάνω απ’ όλα, την κακή πεζογραφία του. Είναι το λογοτεχνικό ισοδύναμο του γρήγορου φαγητού: το καταναλώνεις γρήγορα και μετανιώνεις αμέσως μετά. Ενώ έφερε το ταμπού του BDSM στη mainstream συζήτηση, η απεικόνιση της συναίνεσης και της συναισθηματικής χειραγώγησης μέσα στο μυθιστόρημα άφησε μια πικρή γεύση στο στόμα πολλών αναγνωστών. Ακόμα χειρότερα, η επιτυχία αυτής της τριλογίας ενέπνευσε μια πλημμύρα από παρόμοια ανέμπνευστα ερωτικά βιβλία στα ράφια των βιβλιοπωλείων.
4 «αιρετικά» σχολικά βιβλία που καταργήθηκαν από το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα
Ας συζητήσουμε όμως και για ένα πολιτικό βιβλίο άξιο απέχθειας:
«Mein Kampf» του Αδόλφου Χίτλερ: Ένα μανιφέστο μίσους.
Θα μπορούσε να λείπει από αυτή τη λίστα; Σίγουρα, όχι! Λίγα βιβλία είναι τόσο παγκοσμίως μισητά όσο το «Mein Kampf» του Αδόλφου Χίτλερ, και δικαίως. Πρόκειται για ένα επικίνδυνο έργο προπαγάνδας που έθεσε τις ιδεολογικές βάσεις για τις φρικαλεότητες της ναζιστικής Γερμανίας. Γραμμένο τη δεκαετία του 1920, αυτό το γεμάτο μίσος μανιφέστο κατηγορεί τους Εβραίους για όλα τα προβλήματα της Γερμανίας και υποστηρίζει την αβάσιμη θεωρία της Άριας υπεροχής. Αν και ιστορικά σημαντικό, το «Mein Kampf» παραμένει ένα ισχυρό παράδειγμα του πώς τα βιβλία μπορούν να δικαιολογήσουν τη μαζική βία και το μίσος.
