Αρχαίοι Έλληνες: Γιατί δεν έπασχαν από Αλτσχάιμερ ή άνοια;

Αυτή η εύρεση υποδεικνύει ότι η εμφάνιση της νόσου ίσως συνδέεται με τις σύγχρονες συνθήκες και τον τρόπο ζωής, με παράγοντες όπως η καθιστική συμπεριφορά και η έκθεση σε ατμοσφαιρική ρύπανση να παίζουν καθοριστικό ρόλο.

Οι καταγραφές του Ιπποκράτη για παθήσεις τρίτης ηλικίας

Ο πρώτος συγγραφέας Caleb Finch της μελέτης, καθηγητής στη Σχολή Γεροντολογίας Leonard Davis του Πανεπιστημίου USC δηλώνει:

«Οι Αρχαίοι Έλληνες είχαν πολύ λίγες αναφορές για κάτι που θα έμοιαζε με ήπια γνωστική εξασθένηση. Όταν φτάσαμε στους Ρωμαίους, ανακαλύψαμε τουλάχιστον τέσσερις δηλώσεις που υποδηλώνουν σπάνιες περιπτώσεις προχωρημένης άνοιας -δεν μπορούμε να πούμε αν είναι Αλτσχάιμερ. Πάντως, υπήρξε μια εξέλιξη από τους Αρχαίους Έλληνες στους Ρωμαίους».

Στην Αρχαία Ελλάδα, οι άνθρωποι αντιλαμβάνονταν ότι η γήρανση συνήθως συνόδευεται από προβλήματα μνήμης που θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε ως ελαφρά διαταραχή της γνωστικής λειτουργίας. Παρόλα αυτά, δεν υπήρχε κάτι παρόμοιο με τη σοβαρή απώλεια μνήμης, ομιλίας και λογικής που προκαλείται από νόσους όπως η Αλτσχάιμερ και άλλες μορφές άνοιας.

Ο Δρ. Finch και ο ιστορικός Stanley Burstein ανέλυσαν ένα μεγάλο μέρος της αρχαίας ιατρικής γραφής του Ιπποκράτη και των ακόλουθών του. Σε αυτά τα κείμενα καταγράφονταν πολλές ασθένειες των ηλικιωμένων, όπως η κώφωση, η ζάλη και πεπτικές διαταραχές. Ωστόσο, δεν υπήρχε καμία αναφορά σε σοβαρά προβλήματα μνήμης.

Το στοιχείο που «γκρέμισε» την αυτοκρατορία των Ρωμαίων προκαλώντας Αλτσχάιμερ

Αιώνες μετά, στην Αρχαία Ρώμη, σημειώνονται αναφορές που υποδηλώνουν προβλήματα νοητικής παρακμής σε ηλικιωμένους. Ο Δρ. Galen παρατηρεί ότι σε ηλικία 80 ετών, ορισμένοι αρχίζουν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εκμάθηση νέων πραγμάτων. Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος αναφέρει περιστατικό όπου ρήτορας ξέχασε το όνομά του, ενώ ο Κικέρων σημειώνει ότι η ανοησία των ηλικιωμένων είναι χαρακτηριστική μόνο για μερικούς, όχι για όλους. Ο Δρ. Finch προτείνει ότι η αυξημένη ρύπανση στις πόλεις και η χρήση μολυβδένιων αντικειμένων και προϊόντων στη διατροφή θα μπορούσαν να συνδέονται με την επιδείνωση της γνωστικής λειτουργίας και την υποβάθμιση της υγείας των αρχαίων κατοίκων.

Παρόλο που μερικοί Αρχαίοι συγγραφείς αναγνώρισαν την τοξικότητα του μολύβδου, η αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος παρέμεινε περιορισμένη έως τον 20ο αιώνα. Μελετητές κατηγορούν τη δηλητηρίαση από μόλυβδο ως μια από τις πιθανές αιτίες της πτώσης της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Ο σύγχρονος λαός που δεν επηρεάζεται από τη νόσο

Για την εργασία του, ο Δρ. Finch επέκτεινε την ανάλυσή του πέρα από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και τους Αρχαίους Έλληνες, δεδομένης της έλλειψης δημογραφικών δεδομένων. Έτσι, αναζήτησε σε ένα εκπληκτικό μοντέλο για την αρχαία γήρανση: τους σημερινούς Tsimane Amerindians, μια αυτόχθονη κοινότητα του Αμαζονίου στη Βολιβία.

Οι Tsimane, όπως και οι Αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι, ζουν με έναν προβιομηχανικό τρόπο ζωής που είναι πολύ φυσικά δραστήριοι σωματικά και έχουν εξαιρετικά χαμηλά ποσοστά άνοιας.

Μια διεθνής ομάδα ερευνητών γνωστικής ικανότητας με επικεφαλής τη Margaret Gatz, καθηγήτρια ψυχολογίας, γεροντολογίας και προληπτικής ιατρικής στο USC Leonard Davis School, διαπίστωσε ότι μόνο περίπου το 1% των ηλικιωμένων Tsimane πάσχει από άνοια ενώ, το 11% των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω, κάτοικοι ΗΠΑ πάσχουν από άνοια, σύμφωνα με την Ένωση Αλτσχάιμερ.

«Τα δεδομένα των Tsimane, τα οποία είναι αρκετά βαθιά, είναι πολύτιμα. Αυτός είναι ο καλύτερα τεκμηριωμένος μεγάλος πληθυσμός ηλικιωμένων που έχουν ελάχιστη άνοια. Και όλα αυτά δείχνουν ότι το περιβάλλον είναι ένας τεράστιος καθοριστικός παράγοντας στον κίνδυνο άνοιας. Μας δίνουν ένα πρότυπο για να κάνουμε αυτές τις ερωτήσεις», αναφέρει ο Δρ. Finch.