Το 480 π.Χ., οι Πέρσες, υπό τον ηγετικό ρόλο του Βασιλιά Ξέρξη, ετοιμάζονταν για την κρίσιμη σύγκρουση με τους Έλληνες. Ο Ελληνικός στόλος προσμένει τους Πέρσες στη Σαλαμίνα, μια περιοχή που επιλέχθηκε επιτηδευμένα.
Η Φυλετική κατανομή στην Αρχαία Ελλάδα: Ποιες φυλές κατοίκησαν σε κάθε περιοχή;
Οι προηγούμενες μάχες είχαν αποδείξει ότι ο μοναδικός τρόπος για τους Έλληνες να αντιμετωπίσουν τον πολυάριθμο στρατό των Περσών ήταν σε στενά περάσματα, όπου μικρές ομάδες μπορούσαν να αντιμετωπίσουν την απειλή. Έτσι, οι Έλληνες ελπίζανε ότι οι Πέρσες θα έπεφταν σε παγίδα και θα αναγκάζονταν σε μάχη στα στενά νερά της Σαλαμίνας.
Ο Βασιλιάς Ξέρξης συγκάλεσε συμβούλιο με όλους τους στρατηγούς του και ανακοίνωσε την απόφασή του να αντιμετωπίσουν τους Έλληνες στη Σαλαμίνα. Κανείς δεν τόλμησε να αντιταχθεί στον Βασιλιά, εκτός από μία εξαιρετική γυναίκα ναύαρχο.
Ήταν η Αρτεμισία, η βασίλισσα της Αλικαρνασσού, που ανέλαβε την ηγεσία μετά τον θάνατο του συζύγου της στο βασίλειό της, το οποίο υποτελείτο στους Πέρσες. Η ιστορία της Αρτεμισίας καταγράφηκε από τον Ηρόδοτο. Διέταζε πέντε πλοία του περσικού ναυτικού και κέρδισε τον σεβασμό του Ξέρξη.
Σε μια συνάντηση με τον Περσικό Βασιλιά, τον συμβούλευσε να μην διεξάγει μάχη στη θάλασσα, λέγοντας:
«Οι άνδρες των Ελλήνων είναι ανώτεροι από τους δικούς μας στην θάλασσα, όπως οι άνδρες είναι ανώτεροι των γυναικών. Ποιο λόγο έχεις να αντιμετωπίσεις τους Έλληνες στη θάλασσα, όπου η νίκη σου δεν είναι σίγουρη; Δεν κατέλαβες την Αθήνα, η οποία ήταν στόχος της εκστρατείας; Δεν κατέλαβες την υπόλοιπη Ελλάδα; Κανένας δεν σε εμποδίζει»
Κλείνοντας την ομιλία της, η Αρτεμισία δήλωσε:
«Οι καλοί άνδρες συνήθως έχουν κακούς δούλους, ενώ οι κακοί άνδρες έχουν καλούς δούλους. Εσύ, ως ο πιο άριστος άνδρας στον κόσμο, έχεις κακούς δούλους. Κανένας από αυτούς που λένε ότι είναι σύμμαχοι, δεν θα μας ωφελήσει».
Κανείς δεν επέζησε από το πλοίο που δέχτηκε την τορπίλη, και ο Βασιλιάς δεν είχε ποτέ γνώση του τι συνέβη πραγματικά. Μετά την καταστροφική ήττα των Περσών, η οποία προβλεπόταν από την Αρτεμισία, ο Ξέρξης άντλησε διδάγματα και δεν παράβλεψε ξανά τις συμβουλές της. Όταν ο αρχιστράτηγος των Περσών, Μαρδόνιος, πρότεινε να συνεχιστεί η εκστρατεία με 300 χιλιάδες άντρες, ο Βασιλιάς επιζήτησε αμέσως την άποψη της Αρτεμισίας.
Η βασίλισσα της Αλικαρνασσού συνέστησε να επιστρέψει στην Περσία, αφήνοντας τον Μαρδόνιο να ολοκληρώσει το έργο:
«Αν ο Μαρδόνιος πετύχει αυτό που λέει ότι μπορεί να κάνει, τότε η νίκη θα θεωρείται δική σου. Αν χάσει, οι Έλληνες δεν θα πετύχουν πραγματική νίκη, γιατί θα έχουν νικήσει το δούλο σου, ενώ εσύ θα επιστρέψεις έχοντας κάψει την Αθήνα, το αντικείμενο της εκστρατείας σου».
Η ιστορία της Αρτεμισίας συνεχίζεται με τον Ξέρξη να υπακούει στη σοφή συμβουλή της. Σε επιβράβευση για την πολύτιμη βοήθειά της, εμπιστεύτηκε τους γιους της για τη φροντίδα της και τους έστειλε στην Έφεσο. Ο θάνατος της Αρτεμισίας έχει διάφορες εκδοχές. Σύμφωνα με τον Πατριάρχη Φώτιο Α’, η Βασίλισσα ερωτεύτηκε έναν νεαρό από την Άβυδο, ο οποίος την περιφρόνησε. Στην απόγνωσή της, λέει η ιστορία, πήδηξε στη θάλασσα και πνίγηκε.
