Η λακωνική και ισχυρή δήλωση: “Γιατί δεν υπάρχει αγάπη, νόμιμη ή μη. Υπάρχουν μόνο έρωτες χωρίς επίθετο”, εμβαθύνει στη φύση της αγάπης, αμφισβητώντας την κατηγοριοποίηση και τους χαρακτηρισμούς που επιβάλλονται σε αυτό το σύνθετο και πολύπλευρο συναίσθημα.
Ξεδιπλώνοντας αυτό το απόσπασμα, ερχόμαστε αντιμέτωποι με έναν βαθύτατο ισχυρισμό που επιδιώκει να απογυμνώσει την αγάπη από κάθε προσδιοριστικό όρο, υποστηρίζοντας ότι η αγάπη, στην πιο αληθινή της μορφή, αψηφά την κατηγοριοποίηση και δεν μπορεί να περιοριστεί από νομικές ή κοινωνικές ετικέτες.
Ο Εμπειρίκος φαίνεται να απορρίπτει τη διχοτόμηση που συχνά γίνεται μεταξύ “νόμιμης” και “παράνομης” αγάπης, υποδηλώνοντας ότι τέτοιες διακρίσεις είναι τεχνητές και αποτυγχάνουν να συλλάβουν την ουσία αυτής της περίπλοκης ανθρώπινης εμπειρίας. Υποστηρίζοντας ότι υπάρχουν μόνο “έρωτες χωρίς επίθετο”, τάσσεται υπέρ μιας ολιστικής κατανόησης της αγάπης που υπερβαίνει τους κοινωνικούς κανόνες και τα νομικά πλαίσια. Η απουσία επιθέτων υποδηλώνει μια καθολικότητα και περιεκτικότητα στην έννοια της αγάπης, δίνοντας έμφαση στην εγγενή φύση της και όχι στις εξωτερικές ταξινομήσεις της.
Τι ήθελε να μας πει ο Καζαντζάκης με το: «Σωτηρία θα πει να λυτρωθείς απ’ όλους τους σωτήρες…»
Συγκρίνοντας αυτή την προοπτική με άλλους στοχαστές, βρίσκουμε απηχήσεις και αποκλίσεις που εμπλουτίζουν την κατανόηση της αγάπης στις διάφορες διαστάσεις της.
1. Rollo May:
Ο υπαρξιστής φιλόσοφος Ρόλλο Μέι διερευνά την έννοια της αυθεντικής αγάπης, τονίζοντας τη σύνδεσή της με την ελευθερία και την ατομικότητα. Οι ιδέες του Μέι ευθυγραμμίζονται με αυτές του Εμπειρίκου, απορρίπτοντας τις περιορισμένες, κοινωνικά υπαγορευμένες εκδοχές της αγάπης. Ο Μέι πιθανόν θα υποστήριζε ότι η αληθινή αγάπη απαιτεί μια αυθεντική έκφραση του εαυτού, απαλλαγμένη από κοινωνικούς περιορισμούς ή νομικές επιβολές. Και οι δύο στοχαστές αμφισβητούν την ιδέα ότι η αγάπη μπορεί να κατηγοριοποιηθεί ή να περιοριστεί σε προκαθορισμένα όρια.
2. Erich Fromm:
Η εξερεύνηση της αγάπης από τον Fromm στο έργο του “Η τέχνη της αγάπης” ευθυγραμμίζεται με την απόρριψη των επιθέτων από τον Εμπειρίκο. Ο Fromm διακρίνει μεταξύ της γνήσιας, ώριμης αγάπης και των ψευδαισθητικών μορφών αγάπης που καθοδηγούνται από τις κοινωνικές προσδοκίες. Όπως και ο Εμπειρίκος, ο Fromm τονίζει τη σημασία της αναγνώρισης της αγάπης ως εγγενούς δύναμης που υπερβαίνει τις εξωτερικές ετικέτες. Και οι δύο στοχαστές μοιράζονται έναν σκεπτικισμό απέναντι στις επιφανειακές ή υπό όρους εκφράσεις της αγάπης, υποστηρίζοντας μια βαθύτερη, πιο βαθιά κατανόηση.
.Συνθέτοντας αυτές τις προοπτικές, αναδύεται ένα κοινό νήμα: η επιμονή στην αγάπη ως δύναμη που υπερβαίνει τις εξωτερικές κατηγοριοποιήσεις.
