Διαβάζοντας τον Φρομ αισθάνεσαι ότι σε καταλαβαίνουν και ότι καλείσαι να λογοδοτήσεις. Τα έργα του, όπως Η τέχνη της αγάπης και Η απόδραση από την ελευθερία, καταδύονται στις εντάσεις της σύγχρονης ζωής με μια σαφήνεια που είναι ταυτόχρονα αμείλικτη και βαθιά συμπονετική.
Ο Φρομ πίστευε στη δυνατότητα του ανθρώπινου πνεύματος να υπερβεί τους περιορισμούς του, και όμως δεν φοβόταν να ασκήσει κριτική στις κοινωνικές και ψυχολογικές δομές που μας κρατούν δεμένους στη μετριότητα και το φόβο.
Είτε ξετυλίγει το κουβάρι της υπαρξιακής τραγωδίας του “πεθαίνουμε πριν γεννηθούμε” είτε αποκαλύπτει το κενό που κρύβεται πίσω από τη λάμψη των σύγχρονων μέσων ενημέρωσης, ο Φρομ μας προκαλεί να σκεφτούμε όχι μόνο για το ποιοι είμαστε αλλά και για το ποιοι θα μπορούσαμε να γίνουμε.
Τα λόγια του κόβουν το θόρυβο, ζητώντας μας να αντιμετωπίσουμε τις άβολες αλήθειες της ζωής μας, ενώ παράλληλα προσφέρουν ένα όραμα για το πώς θα μπορούσε να μοιάζει μια ορθολογική, αγαπητική και δημιουργική κοινωνία.
(Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο παρακάτω)
8 αποσπάσματα από τον Έριχ Φρομ
1.Η γέννηση τότε, με τη συμβατική έννοια της λέξης, είναι μόνο η αρχή της γέννησης με την ευρύτερη έννοια. Ολόκληρη η ζωή του ατόμου δεν είναι παρά η διαδικασία της γέννησης του εαυτού του. Πράγματι, θα πρέπει να είμαστε πλήρως γεννημένοι όταν πεθάνουμε, αν και είναι η τραγική τύχη των περισσότερων ατόμων να πεθάνουν πριν γεννηθούν.
2.Τα ψυχολογικά αποτελέσματα της απομόνωσης είναι ότι ο άνθρωπος υποχωρεί σε έναν δεκτικό εαυτό, εμπορικά προσανατολισμένο και παύει να είναι παραγωγικός. Χάνει την αίσθηση του εαυτού του, εξαρτάται από την έγκριση των άλλων, επομένως τείνει να συμμορφώνεται και να αισθάνεται ανασφαλής. Είναι δυσαρεστημένος, βαριέται και αγωνιά και ξοδεύει το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειας του στην προσπάθεια να αντισταθμίσει ή απλά να καλύψει αυτό το άγχος. Η νοημοσύνη του είναι εξαιρετική, η λογική του εκφυλίζεται και, λόγω των τεχνικών του δυνάμεων, θέτει σε σοβαρό κίνδυνο την ύπαρξη του πολιτισμού και ακόμη και της ανθρώπινης φυλής.
3.Ο άνθρωπος μπορεί να προστατεύσει τον εαυτό του από τις συνέπειες της δικής του τρέλας μόνο με τη δημιουργία μιας λογικής κοινωνίας που συμμορφώνεται με τις ανάγκες του ανθρώπου, τις ανάγκες που έχουν τις ρίζες τους στις ίδιες τις συνθήκες της ύπαρξής του. Μια κοινωνία στην οποία ο άνθρωπος συνδέεται με τον άνθρωπο με αγάπη, ριζώνει με δεσμούς αδελφοσύνης και αλληλεγγύης, παρά με δεσμούς αίματος και εδάφους. Μια κοινωνία που του δίνει τη δυνατότητα να ξεπεράσει τη φύση με τη δημιουργία και όχι με την καταστροφή, όπου όλοι κερδίζουν την αίσθηση της προσωπικής ταυτότητας, βιώνοντας τον εαυτό τους ως υποκείμενο των δυνάμεών τους και όχι βάσει συμμόρφωσης, όπου υπάρχει σύστημα προσανατολισμού και αφοσίωσης χωρίς ο άνθρωπος να χρειάζεται να στρεβλώνει την πραγματικότητα και να λατρεύει είδωλα.
4.Ο αλφαβητισμός μας ξεπερνά το 90% του πληθυσμού. Έχουμε ραδιόφωνο, τηλεόραση, ταινίες, μια εφημερίδα καθημερινά για όλους. Αλλά αντί να μας παρέχουν με ό,τι καλύτερο από το παρελθόν και το παρόν όσον αφορά στη λογοτεχνία και τη μουσική, αυτά τα μέσα επικοινωνίας, συμπληρωμένα με τη διαφήμιση, γεμίζουν τα μυαλά των ανθρώπων με τα φθηνότερα σκουπίδια, χωρίς καμία πραγματικότητα, με σαδιστικές φαντασιώσεις που ένα μορφωμένο άτομο, έστω και λίγο, θα ένιωθε ντροπή να διασκεδάσει ακόμη και περιστασιακά.
5.Αλλά ενώ το μυαλό όλων, μικρών και μεγάλων, αν και είναι δηλητηριασμένο, ζούμε με την ελπίδα να δούμε ότι δεν προβάλλεται καμία «ανηθικότητα» στην οθόνη. Οποιαδήποτε υπόδειξη ότι η κυβέρνηση πρέπει να χρηματοδοτήσει την παραγωγή ταινιών και ραδιοφωνικών προγραμμάτων που θα διαφωτίζουν και θα βελτιώνουν το μυαλό του λαού μας θα αντιμετωπιζόταν με αγανάκτηση και επίκριση στο όνομα της ελευθερίας και του ιδεαλισμού.
6.Μειώσαμε το μέσο όρο εργασίας στο μισό περίπου από ό,τι πριν από εκατό χρόνια. Σήμερα διαθέτουμε περισσότερο ελεύθερο χρόνο από όσο τόλμησαν ποτέ να ονειρευτούν οι πρόγονοί μας. Αλλά τι έχει συμβεί; Δεν γνωρίζουμε πώς να χρησιμοποιήσουμε τον πρόσφατα αποκτηθέντα ελεύθερο χρόνο. Προσπαθούμε να σκοτώσουμε το χρόνο που έχουμε κερδίσει και είμαστε ευτυχείς όταν τελειώνει μια άλλη μέρα… Η κοινωνία στο σύνολό της μπορεί να παρουσιάζει μία έλλειψη λογικής.
7.Αυτό που είναι τόσο παραπλανητικό για την κατάσταση του νου των μελών μιας κοινωνίας, είναι η ‘συναινετική επικύρωση’ των ιδεών τους. Θεωρείται αφελώς ότι το γεγονός ότι η πλειοψηφία των ανθρώπων μοιράζεται ορισμένες ιδέες ή συναισθήματα αποδεικνύει την εγκυρότητα αυτών των ιδεών και συναισθημάτων. Δεν υπάρχει τίποτα πιο λανθασμένο από αυτό. Η συναινετική επικύρωση καθ’ αυτή δεν έχει καμιά σχέση με τη λογική ή την ψυχική υγεία… Το γεγονός ότι εκατομμύρια άνθρωποι μοιράζονται τις ίδιες αμαρτίες δεν κάνει αυτές τις αμαρτίες αρετές, το γεγονός ότι μοιράζονται τόσα λάθη δεν κάνει τα λάθη να είναι αλήθειες και το γεγονός ότι εκατομμύρια άνθρωποι μοιράζονται τις ίδιες μορφές ψυχικής παθολογίας, δεν κάνει τους ανθρώπους αυτούς λογικούς.
8.Η σωματική γέννηση, αν σκεφτούμε την ανθρώπινη, δεν είναι καθόλου καθοριστική και μοναδική πράξη όπως φαίνεται να είναι… Από πολλές απόψεις το βρέφος μετά τη γέννηση δεν διαφέρει από το βρέφος πριν από τη γέννηση. Δεν μπορεί να αντιληφθεί τα εξωτερικά ερεθίσματα, δεν μπορεί να ταΐσει τον εαυτό του. Εξαρτάται πλήρως από τη μητέρα και θα χαθεί χωρίς τη βοήθειά της.
Διαβάστε περισσότερα λογοτεχνικά αριστουργήματα:
- Μαλβίνα: «Λένε πως η δύναμη ενός καινούριου έρωτα είναι ευθέως ανάλογη…»
- Τερζάκης: «Το μεγαλείο του έρωτα βρίσκεται στην…
- 23 σοφές αλήθειες του Ουμπέρτο Έκο: «Τίποτε δεν δίνει σ’ έναν φοβισμένο άνθρωπο περισσότερο κουράγιο από…»
- Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ: «Αν είχα να δώσω μια συμβουλή στους νέους, θα ήταν να έχουν ένα…»
- 13 αποφθέγματα του Επίκτητου: «Δεν είναι η φτώχεια που προξενεί λύπη αλλά …»
- Μαλβίνα: «Είμαστε αλάθητοι στην επιλογή του εραστή μας, ιδιαίτερα όταν…»
- 20 αποφθέγματα που θα μπορούσαν να είναι ο τίτλος της «Μεταμόρφωσης» του Κάφκα
- Μας πήρε χρόνια να καταλάβουμε τη φράση του Ντοστογιέφσκι: «Τι είναι η κόλαση; Υποστηρίζω ότι είναι ο πόνος του να μην …»
- 15 αποφθέγματα του Μπουκόφσκι που σε ξεβολεύουν: «Αν έχετε την ικανότητα να αγαπάτε, αγαπήστε πρώτα τον εαυτό σας»
