Ο Ρεμάρκ (Erich Maria Remarque) αποτυπώνει τη μεταμόρφωση των συνηθισμένων ανθρώπων σε κάτι αγνώριστο. Τα λόγια του είναι ποτισμένα με πόνο, απελπισία και μια βαθιά αίσθηση προδοσίας. Μέσα από τα μάτια των χαρακτήρων του, γινόμαστε μάρτυρες ενός κόσμου που υπόσχεται ελπίδα αλλά παραδίδει μόνο θάνατο και καταστροφή.
Οι χαρακτήρες του Ρεμάρκ, νεαροί άνδρες που μόλις άρχισαν να γεύονται τη ζωή, ωθούνται σε μια κόλαση που απαιτεί τη ψυχή τους με αντάλλαγμα την επιβίωση. Η ειρωνεία είναι πικρή και ξεκάθαρη: εκείνοι που δεν είχαν λόγο στην έναρξη του πολέμου είναι αυτοί που πληρώνουν το τίμημά του.
Η φωνή του, όπως αυτή που ακούμε σ’ αυτό το απόσπασμα, απηχεί τις σιωπηλές κραυγές εκείνων που σύρθηκαν σε μάχες που ποτέ δεν ζήτησαν. Ο Ρεμάρκ μας δείχνει την άμυαλη μανία που γεννά ο πόλεμος, τον τρόπο με τον οποίο αφαιρεί την ανθρωπιά, αφήνοντας πίσω του μόνο την ωμή, ενστικτώδη επιβίωση.
Τα λόγια του Ρεμάρκ είναι μια ηχηρή υπενθύμιση ότι η πρώτη οβίδα που εκτοξεύεται στον πόλεμο δεν προσγειώνεται απλώς στο πεδίο της μάχης, προσγειώνεται στις καρδιές των νέων, αλλάζοντάς το υπόβαθρό τους για πάντα.
15 αποφθέγματα του Έριχ Μαρία Ρεμάρκ
- Γίναμε μανιασμένα θηρία.
- Δε ρίχνουμε τις χειροβομβίδες μας σε ανθρώπους, τί μας ενδιαφέρουν οι άνθρωποι αυτή τη στιγμή, που ο θάνατος με χέρια και κράνη μάς κυνηγάει και μας ξαπλώνει στη γη;
- Τώρα για πρώτη φορά μέσα σε τρεις μέρες μπορούμε ν’ αντικρύζουμε τα πρόσωπά τους, τώρα, που για πρώτη φορά, ύστερα από τρεις μέρες, μπορούμε να τους αντιμετωπίσουμε, να τους αντισταθούμε, νιώθουμε μια αλόγιστη μανία.
- Δεν τους προσμένουμε πια απελπισμένοι, μπορούμε να αφανίζουμε, να σκοτώνουμε, ν’ αμυνθούμε, να σωθούμε και να πάρουμε εκδίκηση.
- Κι όμως από τη ζωή μου δεν γνώρισα παρά μόνο την απόγνωση, το θάνατο, το φόβο και μια ατέλειωτη αλυσίδα από παράλογες επιπολαιότητες και απύθμενο πόνο.
- Βλέπω τους λαούς να σέρνονται στους πολέμους και να σκοτώνονται σιωπηλοί, χωρίς να λένε τίποτα … υπακούοντας στους αρχηγούς τους.
- Βλέπω τα πιο μεγάλα πνεύματα του κόσμου να σχεδιάζουν όπλα και λόγια και να τα ρίχνουν στη μάχη για να εμψυχώσουν τους φαντάρους.
- Από τη ζωή δεν μάθαμε παρά μόνο πως να σκοτώνουμε.
- Κανείς δεν θέλει τον πόλεμο, κι όμως ξεσπά… θα γινόταν πόλεμος αν έλεγε όχι ο αυτοκράτορας;
- Ή ας πούμε είκοσι με τριάντα άλλοι σαν και δαύτον σ’ ολόκληρο τον κόσμο;
- Τι λόγο έχει ένας Γάλλος κλειδαράς ή ένας Γάλλος παπουτσής να επιτεθεί εναντίον μας;
- Τελικά, υπάρχουν άνθρωποι που τους συμφέρει ο πόλεμος… κι ένας σπουδαίος αυτοκράτορας χρειάζεται τουλάχιστον έναν πόλεμο για να γίνει διάσημος, το ίδιο και οι στρατηγοί.
- Ο πόλεμος σμπαράλιασε το καθετί για μας.
- Δεν θέλουμε να κατακτήσουμε τον κόσμο … είμαστε 18 χρονών, ότι αρχίσαμε να αγαπάμε τη ζωή και τον κόσμο και μας ανάγκασαν να πυροβολούμε εναντίον τους.
- Η πρώτη οβίδα που έπεσε βρήκε την καρδιά μας.
