Τι ήταν η δικαιοσύνη για τον Πλάτωνα;
Όταν ο Πλάτωνας ασχολήθηκε με την έννοια της δικαιοσύνης στην «Πολιτεία», δεν την έβλεπε ως νομική συμμόρφωση ή ως ηθική αρετή. Τη θεωρούσε θεμελιώδη αρχή που διαμορφώνει τόσο το άτομο όσο και το σύνολο.
Η δικαιοσύνη για τον Πλάτωνα δεν αφορούσε τη δικαιοσύνη με τη συμβατική έννοια, αλλά την αρμονία, όπου ο κάθε μέρος της κοινωνίας και κάθε πτυχή της ψυχής λειτουργεί όπως πρέπει.
(Διαβάστε τα αποφθέγματά του παρακάτω)
Πλάτωνας: Κι όμως υπάρχουν 10 άγνωστα γεγονότα για τη ζωή του που πρέπει να ξέρεις
Βασικά σημεία σχετικά με τη δικαιοσύνη του Πλάτωνα:
Η δικαιοσύνη ως κατάσταση τάξης: Ο Πλάτων πίστευε ότι η δικαιοσύνη υπάρχει όταν ο καθένας στην κοινωνία παίζει τον ρόλο που του αναλογεί χωρίς να παρεμβαίνει στα καθήκοντα τω άλλων. Ο φιλόσοφος – βασιλιάς κυβερνά, οι πολεμιστές προστατεύουν και οι παραγωγοί εργάζονται, ο καθένας εκπληρώνει τη συγκεκριμένη λειτουργία του.
Δικαιοσύνη στη ψυχή: όπως μια πόλη είναι δίκαιη όταν οι τάξεις της βρίσκονται σε αρμονία, έτσι και ένα άτομο είναι δίκαιο όταν η ψυχή του είναι ισορροπημένη. Αυτό σημαίνει ότι η λογική θα πρέπει να κυριαρχεί το πνεύμα θα πρέπει να υποστηρίζει τη λογική και οι επιθυμίες θα πρέπει να ακολουθούν και όχι να ελέγχουν τις πράξεις του ατόμου.
Η τριμερής ψυχή και η δίκαιη πολιτεία – Ο Πλάτων συνέκρινε τη ψυχή με την πόλη:
Λόγος (κυβερνήτες – φιλόσοφοι): Το σκεπτόμενο μέρος που προορίζεται να καθοδηγεί με σοφία.
Πνεύμα (πολεμιστές – φρουροί): Το παθιασμένο μέρος που οδηγεί στο θάρρος και την τιμή.
Επιθυμίες (εργάτες – παραγωγοί):Το ορεκτικό μέρος που ασχολείται με τις υλικές ανάγκες και απολαύσεις.
Η Αλληγορία του Σπηλαίου και η δικαιοσύνη
- Η αληθινή δικαιοσύνη απαιτεί γνώση. Η πλειοψηφία ζει στη ψευδαίσθηση, μπερδεύοντας τις σκιές με την πραγματικότητα, ενώ μόνο οι φωτισμένοι (φιλόσοφοι) μπορούν να αντιληφθούν την αληθινή δικαιοσύνη και πρέπει να κυβερνούν.
- Ο Πλάτωνας προειδοποιούσε για την ψεύτικη δικαιοσύνη, δηλώνοντας: «Η χειρότερη μορφή της αδικίας είναι να χαρακτηρίζεται δίκαιο το άδικο».
Το όραμα του Πλάτωνα για τη δικαιοσύνη αφορούσε τη δημιουργία ενός καλά οργανωμένου συστήματος, όπου όλα και όλοι βρίσκονται στη θέση που τους αρμόζει. Η αληθινή δικαιοσύνη γι’ αυτόν ήταν θέμα ισορροπίας, σοφίας και αναγνώρισης της ανώτερης τάξης της πραγματικότητας, κάτι που μόνο λίγοι είναι ικανού να δουν.
10 αποφθέγματα του Πλάτωνας που μοιάζουν καθοδηγητικά για μια καλύτερη πολιτεία:
1.«Δικαιοσύνη σημαίνει ο καθένας να νοιάζεται για τις δουλειές του και να μην αναμιγνύεται στις δουλειές των άλλων»
2.«Δεν υπάρχει πιο ακριβής ένδειξη κακής οργάνωσης της πολιτείας, από την αφθονία γιατρών και νομικών»
3.«Αυτή και μόνο είναι η ρίζα από όπου ξεπετιέται ένας τύραννος: όταν εμφανίζεται για πρώτη φορά είναι ο προστάτης»
4.«Δεν πρέπει να νοιαζόμαστε τόσο πολύ, για το τι θα πουν για μας οι πολλοί, αλλά τι θα πει όποιος ξέρει καλά για τα δίκαια και τα άδικα, ο ένας δηλαδή και αυτή θα είναι η αλήθεια»
5.«Μια από τις τιμωρίες που δεν καταδέχεσαι να ασχοληθείς με την πολιτική είναι ότι καταλήγεις να σε κυβερνούν οι κατώτεροί σου»
6.«Οι σοφοί μιλούν επειδή έχουν κάτι να πουν. Οι ανόητοι μιλούν επειδή πρέπει κάτι να πουν»
7.«Αφήστε τους γονείς να κληροδοτήσουν στα παιδιά τους όχι πλούτη, αλλά το πνεύμα του σεβασμού»
8. «Όπως λένε οι κτίστες, οι μεγάλες πέτρες δεν στέκονται καλά χωρίς τις μικρότερες»
9.«Φαίνεται πως η υπερβολική ελευθερία μετατρέπεται σε υπερβολική υποδούλωση»
10.«Η χειρότερη μορφή αδικίας είναι να υποκρινόμαστε ότι ήδη υπάρχει δικαιοσύνη».
Διαβάστε περισσότερα από τη φιλοσοφική πραμάτεια μας.
- Η πιο μελαγχολική φράση του Χέμινγουεϊ και γιατί την κουβαλάμε όλοι;
- Θες επανάσταση; Ξεκίνα από μέσα σου! – Πλάτων: «Είναι αδύνατο να βελτιωθεί ο κόσμος εάν πρώτα …»
- 14 αποφθέγματα του Τενεσί Ουίλιαμς που περιγράφουν τη σύγχρονη ζωή μας: «Έχεις σκεφτεί πότε ότι η ζωή είναι όλη μία
- Ένα μυαλό πιο μπροστά από την εποχή του – Ισαάκ Ασίμωφ: «Οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζει ο κόσμος…»
- Μετά από είκοσι χρόνια γάμου γιατί να μιλήσεις; Ένα απόσπασμα από το βιβλίο «Σάγκι Μπέιν» που πονάει
- Μάρω Βαμβουνάκη: «Υπάρχουν πλάσματα τόσο καθαρά που μας φτιάχνουν…»
- Ο Ουμπέρτο Έκο ήξερε τι έρχεται: «έδωσαν το δικαίωμα να μιλάνε σε λεγεώνες ηλιθίων που…»
- Λιαντίνης: Εάν αγαπάς τους άλλους περισσότερο από τον εαυτό σου είσαι…»
- 12 αποφθέγματα του Χαρούκι Μουρακάμι: «Ο άνθρωπος αλλάζει όταν…»
