Τα ονειρόπλαστα ποιήματα του Ρίτσου: «Σήκω, γλυκέ μου, ἀργήσαμε· ψηλώνει ὁ ἥλιος· ἔλα…»

Ο Γιάννης Ρίτσος και τα 6 ποιήματα του σπουδαίου Έλληνα ποιητή που συνεχίζουμε να διαβάζουμε ξανά και ξανά.

Ψηλώνει ο κόσμος μας, στομώνουν οι εμπειρίες μας, θαμπώνουν οι αναμνήσεις, όμως η ποίηση δε λέει να γεράσει να ξεκουτιάνει και να οδεύσει προς την εξαφάνιση και αφού θνητότητα δε θα γευτεί ας απολαύσουμε λίγες στιγμές από την πένα του Ρίτσου.

10 ερωτικά ποιήματα – «δώρα» για την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου που μας εμπνέουν

Τα 6 ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου

Ἐπιτάφιος (ἀπόσπασμα)

Σήκω, γλυκέ μου, ἀργήσαμε· ψηλώνει ὁ ἥλιος· ἔλα,

καὶ τὸ φαγάκι σου ἔρημο θὰ κρύωσε στὴν πιατέλα.

Ἡ μπλέ σου ἡ μπλοῦζα τῆς δουλειᾶς στὴν πόρτα κρεμασμένη

θὰ καρτεράει τὴ σάρκα σου τὴ μαρμαρογλυμμένη.

Θὰ καρτεράει τὸ κρύο νερὸ τὸ δροσερό σου στόμα,

θὰ καρτεράει τὰ χνῶτα σου τ᾿ ἀσβεστωμένο δῶμα.

Θὰ καρτεράει κ᾿ ἡ γάτα μας στὰ πόδια σου νὰ παίξει

κι ὁ ἥλιος ἀργὸς θὰ καρτερᾷ στὰ μάτια σου νὰ φέξει.

Θὰ καρτεράει κ᾿ ἡ ρούγα μας τ᾿ ἁδρὸ περπάτημά σου

κ᾿ οἱ γρίλιες οἱ μισάνοιχτες τ᾿ ἀηδονολάλημά σου.

Καὶ τὰ συντρόφια σου, καλέ, ποὺ τὶς βραδιὲς ἐρχόνταν

καὶ λέαν καὶ λέαν κι ἀπ᾿ τὰ ἴδια τοὺς τὰ λόγια ἐφλογιζόνταν

Καὶ μπάζανε στὸ σπίτι μας τὸ φῶς, τὴν πλάση ἀκέρια,

παιδί μου, θὰ σὲ καρτερᾶν νὰ κάνετε νυχτέρια.

Καὶ γὼ θὰ καρτεράω σκυφτὴ βραδὶ καὶ μεσημέρι

νἀρθεῖ ὁ καλός μου, ὁ θάνατος, κοντά σου νὰ μὲ φέρει.

Διείσδυση

Τα πιο πολλά, τα πιο ωραία,/ τα΄δες απ΄την κλειδαρότρυπα- λουλούδια πεσμένα στο πάτωμα/ και μέσα στα παπούτσια σου. / Καλύτερα λοιπόν/ να περπατάς ξυπόλητος/ μη σ΄ακούσουν.

Κάποτε θ’ ανταμώσουμε στους λόφους του ήλιου. Μην ξεχνάς. Περπάτα.

Η Σονάτα του Σεληνόφωτος (απόσπασμα)

Ἄφησέ με νἄρθω μαζί σου. Τί φεγγάρι ἀπόψε!

Εἶναι καλό τό φεγγάρι, — δέ θά φαίνεται

πού ἀσπρίσαν τά μαλλιά μου. Τό φεγγάρι

θά κάνει πάλι χρυσά τά μαλλιά μου. Δέ θά καταλάβεις.

Ἄφησέ με νἄρθω μαζί σου.

Ὅταν ἔχει φεγγάρι μεγαλώνουν οἱ σκιές μές στό σπίτι,

ἀόρατα χέρια τραβοῦν τίς κουρτίνες,

ἕνα δάχτυλο ἀχνό γράφει στή σκόνη τοῦ πιάνου

λησμονημένα λόγια — δέ θέλω νά τ’ ἀκούσω. Σώπα.

Ἄφησέ με νἄρθω μαζί σου

λίγο πιό κάτου, ὥς τή μάντρα τοῦ τουβλάδικου,

ὥς ἐκεῖ πού στρίβει ὁ δρόμος καί φαίνεται

ἡ πολιτεία τσιμεντένια κι ἀέρινη, ἀσβεστωμένη μέ φεγγαρόφωτο,

τόσο ἀδιάφορη κι ἄϋλη

τόσο θετική σάν μεταφυσική

πού μπορεῖς ἐπιτέλους νά πιστέψεις πώς ὑπάρχεις καί δέν ὑπάρχεις

πώς ποτέ δέν ὑπῆρξες, δέν ὑπῆρξε ο χρόνος κ’ ἡ φθορά του.

Ἄφησέ με νἄρθω μαζί σου.

Θά καθήσουμε λίγο στό πεζούλι, πάνω στό ὕψωμα,

κι ὅπως θά μᾶς φυσάει ὁ ἀνοιξιάτικος ἀέρας

μπορεῖ νά φανταστοῦμε κιόλας πώς θά πετάξουμε,

γιατί, πολλές φορές, καί τώρα ἀκόμη, ἀκούω τό θόρυβο τοῦ φουστανιοῦ

μου

σάν τό θόρυβο δυό δυνατῶν φτερῶν πού ἀνοιγοκλείνουν,

κι ὅταν κλείνεσαι μέσα σ’ αὐτόν τόν ἦχο τοῦ πετάγματος

νιώθεις κρουστό τό λαιμό σου, τά πλευρά σου, τή σάρκα σου,

κ’ ἔτσι σφιγμένος μές στούς μυῶνες τοῦ γαλάζιου ἀγέρα,

μέσα στά ρωμαλέα νεῦρα τοῦ ὕψους,

δέν ἔχει σημασία ἄν φεύγεις ἤ ἄν γυρίζεις

κι οὔτε ἔχει σημασία πού ἀσπρίσαν τά μαλλιά μου,

(δέν εἶναι τοῦτο ἡ λύπη μου — ἡ λύπη μου

εἶναι πού δέν ἀσπρίζει κ’ ἡ καρδιά μου).

Ἄφησέ με νἄρθω μαζί σου.

Τό ξέρω πώς καθένας μονάχος πορεύεται στόν ἔρωτα,

μονάχος στή δόξα καί στό θάνατο.

Τό ξέρω. Τό δοκίμασα. Δέν ὠφελεῖ.

Ἄφησέ με νἄρθω μαζί σου.

Αυτόπτης Μάρτυρας

Εγώ τους είδα -λέει- τους δύο διαρρήκτες πίσω απ΄τις

γρίλιες

να παραβιάζουν την απέναντι πόρτα -δε φώναξα διόλου

είχε φεγγάρι. Φαίνονταν καθαρά τ΄αντικλείδια τους

και τα στολίδια του γύψου στον τοίχο. Περίμενα πρώτα

να φωνάξουνε οι άλλοι από δίπλα. Κανένας δεν φώναξε.

Έφυγα απ΄το παράθυρο, κάθησα στην καρέκλα, ακούμπησα

το μέτωπό μου στο μάρμαρο του τραπεζιού, και θαρρώ

αποκοιμήθηκα, πλάι στο φτωχό μελανωμένο χέρι

του παιδιού που δεν προβιβάστηκε. (…)

Τα χαράματα μου χτυπησαν

την πόρτα. Ηταν οι δυο διαρρήκτες

κρατώντας δυο ωραίες ανθοδέσμες.Μπήκα στην κουζίνα

να βάλω τα λουλούδια στο νερό. Γυρίζοντας πίσω

μ΄ένα βάζο στο καθένα μου χέρι, δεν τους βρήκα.

Επιτέλους

Πριν από εσένα ήσουν εσύ; Έξω στο δρόμο δεν περνάει κανένας. Το φως του δωματίου πέφτει κάθετα τονίζοντας τα ζυγωματικά, σβήνοντας το σαγόνι μέσα στην ίδιαν απορία: «υπήρξαμε;». Έτσι πέταξα το ποτήρι απ΄το παράθυρο. Έτσι άκουσα τουλάχιστον κάτω στο πεζοδρόμιο τον κρότο: «υπάρχουμε».

Τ’ άσπρα βότσαλα

Ετούτα τ΄άσπρα βότσαλα στο γυμνό σου τραπέζι λάμπουν στον ήλιο. Κανένας δε μαντεύει από ποιους βυθούς ανασύρθηκαν. Κανένας δεν υποπτεύεται με τι ριψοκίνδυνες καταδύσεις τ’ ανέβασες. Με τι στερήσεις κι αρνήσεις τ’ απέσπασες από τα νύχια κοραλλόδεντρων και βράχων. Γι΄αυτό λαμποκοπούν τόσο λευκά με τη σεμνή τους περηφάνια ν΄αποσκεπάζουν το σκοτάδι της καταγωγής τους και ποτέ να μην μαρτυρήσουνε την ώρα της Μεγάλης Δίκης.

Ἐπιτάφιος (αποσπάσματα)

Γιέ μου, σπλάχνο τῶν σπλάχνων μου, καρδούλα τῆς καρδιᾶς μου,

πουλάκι τῆς φτωχιᾶς αὐλῆς, ἀνθὲ τῆς ἐρημιᾶς μου,

πῶς κλείσαν τὰ ματάκια σου καὶ δὲ θωρεῖς ποὺ κλαίω

καὶ δὲ σαλεύεις, δὲ γρικᾷς τὰ ποὺ πικρὰ σοῦ λέω;

Γιόκα μου, ἐσὺ ποὺ γιάτρευες κάθε παράπονό μου,

Ποὺ μάντευες τί πέρναγα κάτου ἀπ᾿ τὸ τσίνορό μου,

τώρα δὲ μὲ παρηγορᾶς καὶ δὲ μοῦ βγάζεις ἄχνα

καὶ δὲ μαντεύεις τὶς πληγὲς ποὺ τρῶνε μου τὰ σπλάχνα;

Πουλί μου, ἐσὺ ποὺ μοῦ ῾φερνες νεράκι στὴν παλάμη

πῶς δὲ θωρεῖς ποὺ δέρνουμαι καὶ τρέμω σὰν καλάμι;

Στὴ στράτα ἐδῶ καταμεσὶς τ᾿ ἄσπρα μαλλιά μου λύνω