Ενώ η σημερινή Βίβλος μπορεί να μοιάζει με ένα αναλλοίωτο ιστορικό τεχνούργημα, η πραγματικότητα είναι ότι κατά τη διάρκεια του 3ου αιώνα, οι λόγιοι έλαβαν σημαντικές αποφάσεις σχετικά με τη σύνθεσή της, που οδήγησαν στον αποκλεισμό ορισμένων κειμένων.
Η Καινή Διαθήκη, που αποτελείται από 27 βιβλία, αποτελεί τον θεμελιώδη κανόνα της χριστιανικής γραφής, που επιλέχθηκε σχολαστικά με βάση συγκεκριμένα κριτήρια. Τα κριτήρια αυτά περιλάμβαναν τη συγγραφή από έναν απόστολο ή έναν άμεσο μάρτυρα του Ιησού Χριστού, τη χρήση από την πρώτη εκκλησία κατά τον 1ο και 2ο αιώνα και τη θεολογική αρμονία με την καθιερωμένη χριστιανική διδασκαλία.
Ο Ευσέβιος της Καισαρείας, εξέχουσα προσωπικότητα σε αυτή τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, ανέλαβε από τον Κωνσταντίνο Α΄ το 331 μ.Χ. την παραγωγή 50 Βιβλίων. Κατά την εκπλήρωση αυτού του έργου, ο Ευσέβιος μελέτησε αυστηρά και συζήτησε για το ποια κείμενα θα έπρεπε να συμπεριληφθούν. Τα κριτήριά του αντανακλούσαν εκείνα που αναφέρθηκαν προηγουμένως και συμβουλεύτηκε έργα άλλων πρώτων Πατέρων της Εκκλησίας, όπως του Ιγνατίου, του Κλήμη και του Ωριγένη.
Μεταξύ των κειμένων που αποκλείστηκαν, το Ευαγγέλιο του Θωμά αναδεικνύεται ως αξιοσημείωτο παράδειγμα. Αποτελούμενο αποκλειστικά από υποτιθέμενες ρήσεις του Ιησού χωρίς αφηγηματική δομή, ανακαλύφθηκε μαζί με άλλα γνωστικιστικά κείμενα κοντά στο Ναγκ Χαμάντι της Αιγύπτου το 1945. Παρά τις αναφορές από πρώτους χριστιανούς όπως ο Ωριγένης, η μη συμπερίληψή του οφείλεται στην καθυστερημένη ημερομηνία σύνθεσής του, στην έλλειψη αποστολικής συγγραφής και στην περιορισμένη αποδοχή του στην πρώιμη Εκκλησία.
Ομοίως, το Ευαγγέλιο του Πέτρου, που αποκαλύφθηκε στην Αίγυπτο το 1886, προσέφερε μια αποκλίνουσα περιγραφή της σταύρωσης του Χριστού, ενδεχομένως επηρεασμένη από δοκητικές αιρέσεις που αρνούνταν τη φυσική μορφή του Χριστού. Η απόκλισή του από τις κανονικές αφηγήσεις, σε συνδυασμό με τη μετα-αποστολική προέλευσή του και την αραιή χρήση του από την πρώτη εκκλησία, οδήγησε στον αποκλεισμό του.
Το Ευαγγέλιο του Ιούδα, που παρουσιάζει μια αναθεωρητική προοπτική για το ρόλο του Ιούδα Ισκαριώτη στη σταύρωση του Ιησού, αντιμετώπισε την απόρριψη από τον πατέρα της Εκκλησίας Ιρανέα και δεν είχε ευρεία αποδοχή λόγω της καθυστερημένης σύνθεσής του και των θεολογικών ασυμφωνιών του.
Τα περισσότερα μη κανονικά κείμενα από την εποχή της Καινής Διαθήκης μοιράζονται κοινά χαρακτηριστικά με τα προαναφερθέντα παραδείγματα, συμπεριλαμβανομένων των καθυστερημένων ημερομηνιών σύνθεσης και των θεολογικών αναντιστοιχιών με το καθιερωμένο χριστιανικό δόγμα. Κατά συνέπεια, βρήκαν μικρή εύνοια ή χρήση μέσα στην πρώιμη χριστιανική κοινότητα, οδηγώντας τελικά στον αποκλεισμό τους από τον βιβλικό κανόνα.
