Ο Κωνσταντίνος Φάης «ζωντανεύει» την ελληνική μυθολογία!
H ανάλυση του μύθου είναι μια βαθιά απαρχής κόσμου περιπέτεια. Ο Διεθνούς φήμης καλλιτέχνης Κωνσταντίνος Φάης επεξεργάζεται τον λόγο του μύθου σε τεράστιο βάθος χρόνου και τόπου, αφιερώνοντας τη ζωή του στην ανάδειξη του αρχαιοελληνικού κόσμου, μέσα από τις πολύσημες έννοιες του μύθου – και όχι μόνο, με σκοπό την απόκτηση ερείσματος σκέψης. Η έρευνα του στην Επιστημονική Μυθολογία και Ευρασιατική Παλαιοπανίδα έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον αρκετών διεθνών μέσων ενημέρωσης, που έχουν φιλοξενήσει κατά καιρούς πληθώρα άρθρων και παρουσιάσεων που αφορούν τα έργα του.
Ο Κωνσταντίνος Φάης γεννήθηκε και μεγάλωσε στην πόλη των Ιωαννίνων το 1987 στην οποία και διαμένει μέχρι και σήμερα. Είναι τελειόφοιτος του τμήματος των Πολιτικών Μηχανικών, του Πολυτεχνείου του Μπάρι στην Ιταλία POLIBA. Το 2010 ξεκίνησε την διεξοδική μελέτη της αρχαιοελληνικής γραμματείας (TLG – Thesaurus Linguae Graecae ) και συμπληρωματικά της ρωμαϊκής γραμματείας (TLL -Thesaurus linguae Latinae), με σκοπό την απεικόνισή της μέσω της καλλιτεχνικής του ροπής, όντας αυτοδίδαχτος .
Το 2019 επεκτάθηκε θεματικά σε δύο νέους τομείς: Ο ένας είναι η Παγκόσμια Ιστορική Ναυτιλία, ο στόχος του είναι να επικεντρωθεί κυρίως σε πλοία διάσημα στην ιστορία, τα περισσότερα ναυάγια. Η άλλη είναι η Προϊστορική εποχή, από την Άνω Νεολιθική έως την Πλειστόκαινο, προκειμένου να προσεγγίσει τη σχέση της με την Ελληνική και παγκόσμια Μυθολογία.
Ξεκινώντας το καλοκαίρι 2020,το γλυπτό του Γιγάντιου Αμφιμαχαιρόδοντα του Πικερμίου και το γλυπτό του Smilodon Populator, για το οποίο συνεργάστηκε με επιστήμονες, αρχαιολόγους και εργάτες μετάλλων. Το εν λόγω εγχείρημα σχολιάστηκε με θαυμασμό και από τον δημοσιογράφο της εφημερίδας New Υork Times, Josh Sokol.
Αγγέλικα Αγόρα (Lavart) – Ποια ήταν η πρώτη φορά που ένιωσες την ανάγκη να αποτυπώσεις κάτι στο χαρτί με τη μορφή σχεδίου;
Κωνσταντίνος Φάης – Αυτή μου η επιθυμία γεννήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του ΄90, όταν επισκεφθήκαμε με την οικογένεια μου και μερικούς συγγενείς την Σκόπελο. Από το πλοίο που μας μετέφερε, θυμάμαι ότι αγνάντευα με δέος την νήσο, έτσι όταν επιστρέψαμε στην πόλη του Βόλου, οπού ήταν η επόμενη στάση μας, πήρα ένα χαρτί και αποτύπωσα -αναλογικά της ηλικίας μου πάντα- αυτό που είχα δει, την πανοραμική άποψη της Σκοπέλου, τα σπίτια, την θάλασσα, τα καΐκια, τα πάντα. Εξ όσων ενθυμούμαι τουλάχιστον, αυτή είναι και η πρώτη μου απόπειρα αποτύπωσης οπτικού ερεθίσματος.
Αγγέλικα Αγόρα (Lavart) – Χαρακτηριστικό της δημιουργίας σου είναι η ζωντάνια και η εκφραστικότητα.
Μίλησέ μου για αυτό…
Κωνσταντίνος Φάης – Προτού προβώ σε ανάλυση, επιτρέψτε μου μια επισήμανση, ζωντάνια υπό την έννοια της σκηνοθεσίας και της κίνησης. Διότι υπό την έννοια της χρωματικής ποικιλίας, πλην εξαιρέσεων, δεν υφίσταται καν. Μου αρέσουν οι αποχρώσεις του ερυθρού και του μελανού, πάθος το οποίο πηγάζει από τις ερυθρόμορφες και μελανόμορφες παραστάσεις της Αρχαιότητας. Επιστρέφοντας στο κυρίως θέμα τώρα, ζωντάνια και έντονη σκηνοθεσία λοιπόν, διότι κατά αυτόν τον τρόπο διεγείρω τον παρατηρητή ως προς τον τότε Κόσμο, δύναται να αποτελέσει μια αύρα ανανέωσης πάνω στο μεταφερόμενο πρότυπο θέμα και όχι απλά μια αντιγραφή υπαρχούσης απεικόνισης.
Η εκφραστικότητα σε μια φυσιογνωμία φερ’ ειπείν, θα μεταφέρει το αρχαίο πρότυπο στο σήμερα, έτσι ο παρατηρητής θα αισθανθεί μια οικειότητα με τον απεικονιζόμενο άρα και θα τον απομνημονεύσει ακόμα και ελλείψει γενικότερων πληροφοριών. Είναι αυτονόητο, ότι πέραν της γενικής ιδέας του προτύπου η οποία θα προκύψει από τις εκάστοτε πηγές, όπως κόμη, ένδυση και διακριτικά αξιώματος ή και κοινωνικής θέσης και μαρτυρίες, τα επιμέρους χαρακτηριστικά είναι πλέον στην κρίση μου, που σημαίνει ότι από ένα σημείο και έπειτα περνάμε στον κόσμο του ιδεατού. Πάραυτα, η γενική ιδέα, παραμένει η ίδια. Αντίστοιχα το ίδιο ισχύει και για ολόκληρες συνθέσεις.
Αγγέλικα Αγόρα (Lavart) – Πόσο εύκολο είναι να επικοινωνήσει κάνεις στα παιδιά ολόκληρα κεφάλαια
ιστορίας μέσα από απεικονίσεις και αναδρομές αλλά και ποια η ανταπόκριση που
λαμβάνεις;
Κωνσταντίνος Φάης – Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα σας είναι ιδιαίτερα σχετική υπό την εξής έννοια : ο βαθμός δυσκολίας διαφέρει αναλόγως την ηλικία αλλά και το περιβάλλον στο οποίο λαμβάνει χώρα η όλη διάδραση. Τα μικρότερα παιδιά, παρόλη την εκ των πράγματων μειωμένη τους αντίληψη σε εξεζητημένα ζητήματα, κάποιες φορές θα ανταποκριθούν καλυτέρα από ότι οι έφηβοι. Η απάντηση έγκειται στο γεγονός του ότι τα μεγαλύτερά παιδιά, στην φάση της εφηβείας και περί συγκρίσεως ο λόγος, δεν δείχνουν ίδιο ενθουσιασμό για τέτοια θέματα, βιώνουν μια περίοδο ορμονικής και πνευματικής μετάβασης με ότι αυτό συνεπάγεται σε θέμα συμμετοχής. Τουναντίον, το αθώο του χαρακτήρα των νεαρότερων ηλικιών, τελικά θα επιφέρει και την ανάλογη προσοχή αλλά και ενθουσιασμό από μέρους τους.
Όσο για την ανταπόκριση, σε γενικά πλαίσια μιλώντας και πέρα από ηλικιακές συγκρίσεις, τολμώ να πω ότι η εμπειρία είναι ευχάριστη αλλά και αποδοτική όπως οι ίδιοι οι συμμετέχοντες μου μαρτυρούν με το πέρας της παρουσίασης. Καθοριστικής σημασίας είναι το γεγονός του ότι ο κεντρικός πυρήνας του όλου εγχειρήματος είναι η εικόνα, που σημαίνει ότι απαλλάσσει τον παρατηρητή, ειδικά όταν μιλάμε για τέτοιες ευαίσθητες ηλικίες, από περιττές φλυαρίες και κοπιώδεις επεξηγήσεις.
Αγγέλικα Αγόρα (Lavart) –Το ελληνικό σχολείο, είναι μια δυστυχής αλήθεια, δε δίνει επαρκείς βάσεις στους
μαθητές, ώστε να ασχοληθούν μελλοντικά με τα καλλιτεχνικά. Κατά τη γνώμη σου,
ποιον τρόπο και σε ποιο πλαίσιο θα μπορούσε να υπάρξει ουσιαστική προσέγγιση;
Κωνσταντίνος Φάης – Πέρα από το όντως ανεπαρκές εκπαιδευτικό σύστημα της χωράς μας, θεωρώ ότι το πρόβλημα πηγάζει από το οικογενειακό περιβάλλον, διότι δεν υπήρξε και δεν υπάρχει ακόμα στον βαθμό που της αξίζει θαρρώ, ελευθέρια κινήσεων ως προς τα καλλιτεχνική ροπή των παιδιών. Το όλο θέμα βρίσκεται σε ανώριμο ακόμα στάδιο, διότι οι γονείς αλλά και οι εκπαιδευτικοί, δεν μπορούν καν να αντιληφθούν άρα και να διαχωρίσουν τους εκάστοτε καλλιτεχνικούς κλάδους. Η σοβαρή ενασχόληση με την Τέχνη, θεωρείται από δευτερεύουσα έως και μέχρι πρότινος ποταπή επιλογή, άρα κατά κανόνα η αποτροπή είναι επιβεβλημένη. Άμεση συνεπαγωγή είναι η μη κατανόηση της προσφοράς της στο κοινωνικό γίγνεσθαι.
Εάν θέλουμε να το εξετάσουμε εν τάχει από τις ρίζες του, οι καλλιτέχνες είναι πρόσωπα ιερά και μάλιστα πολύ πριν την απαρχή του ανθρωπίνου πολιτισμού, που σημειωτέο τοποθετείται 12.000 χρόνια πριν. Για να ακριβολογούμε, η Τέχνη προϋπάρχει παντός πολιτισμού, επέρχεται με την ανάπτυξη της λογικής ικανότητας του ανθρωπίνου είδους. Εξ ου και ο επιστημονικός όρος «τέχνεργα», ο οποίος υποδηλώνει κάθε τι το τεχνητό από τον άνθρωπο και αποτελεί αρχαιολογικό η προϊστορικό τεκμήριο.
Συν το χρόνω, οι καλλιτέχνες θα καταστούν υλικοί εκφραστές βασικών ερωτημάτων, όπως η δημιουργία του Κόσμου, η προέλευση μας αλλά και η μεταθανάτια πορεία μας, εάν φυσικά τίθεται λόγος για την τελευταία. Μελετήστε την ερμηνεία των αγαλματίων και των σπηλαιογραφιών από το 40.000 π.α.σ. και εφεξής σε διάφορες περιοχές της υφηλίου και θα λάβετε μια ιδέα του τι εννοώ. Το βάθος του όλου ζητήματος είναι συνταρακτικό.
Επομένως, είναι μείζονος σημασίας θεωρώ η άμεση εμβάθυνση πρωτίστως στις πραγματικές επιθυμίες των παιδιών ως προς το μέλλον τους από μικρή ηλικία, μακριά από απαρχαιωμένες νοοτροπίες. Σε αυτό θα συμβάλλουν και οι εκπαιδευτικοί παράλληλα, οι οποίοι ομοίως δεν θα πρέπει να διακατέχονται από στερεοτυπικές και τετριμμένες οπτικές. Το ζήτημα είναι πρώτα πνευματικό και μετά τεχνοκρατικό, πρώτα θα ωριμάσει η οπτική από μεριάς της κοινωνίας για τα της Τέχνης και πάνω σε αυτήν την εξέλιξη θα επενδύσει το εκάστοτε εκπαιδευτικό σύστημα.
Αγγέλικα Αγόρα (Lavart) – Κωνσταντίνε, τί θα συμβούλευες έναν νέο άνθρωπο που θα ήθελε να ξεκινήσει την
έρευνά του για την ιστορία και την προϊστορία του τόπου του και πού θα ήταν
χρήσιμο να εστιάσει;
Κωνσταντίνος Φάης – Ιστορία πρακτικά σημαίνει απόκτηση ανθρώπινης αυτογνωσίας, άρα και κατανόηση της ζωής στην ροή του χρόνου. Θα συμβούλευα τον οποιονδήποτε ενδιαφερόμενο το σημαντικότερο, να προσπαθήσει πρώτα να σκιαγραφήσει την γενική πορεία του ανθρωπίνου πολιτισμού τα τελευταία 10.000 και πλέον χρόνια, η αρχή του οποίου διαστήματος συμπίπτει και με την Γεωργική Επανάσταση. Τότε και μόνο τότε θα είναι σε θέση να εμβαθύνει στο παγκόσμιο φαινόμενο που ονομάζεται Άνθρωπος. Αυτό το μοναδικό παγκόσμιο θηλαστικό είδος, με την απίστευτη προσαρμοστικότητα και ευρηματικότητα. Εάν δε, μιλάμε και για ανθρώπους με μια δεδομένη ενσυναίσθηση και ευαισθησία γενικότερα, είναι βέβαιο ότι θα τους διανοίξει νέους ορίζοντες στον τρόπο σκέψης, απαλλάσσοντας τον από φαυλότητες και θεαθηνισμούς του σύγχρονου Κόσμου.
Ωστόσο αυτό είναι κάτι το οποίο απαιτεί σύνεση και σοβαρή μελέτη από πολυάριθμες πήγες με όσον το δυνατόν πιο αντικειμενικό πρόσημο, μακριά από κάθε είδους ακραίες ιδεολογίες και γραφικότητες. Σε επόμενη φάση θα προχωρήσει στα του Πολιτισμού του, θα κινηθεί δηλαδή από το γενικό στο ειδικό και σε καμία περίπτωση το ανάποδο, ώστε να μπορεί να καταλάβει τον ρόλο που διαδραμάτισε ο πολιτισμός του στην Παγκόσμια Ιστορία και Προϊστορία. Όσον αφορά τον δικό μας πολιτισμό, ένα αδικαιολογήτως ξεχασμένο κεφάλαιο είναι αυτό της Εποχής του Χαλκού, δηλαδή 3300 -1200 π.Χ., η πτώση της οποίας ομοιάζει τα μάλα με το σημερινό τεταμένο κλίμα που βιώνουμε και ας θεωρείται από ορισμένους απλά ένα πρώιμο στάδιο της Αρχαϊκής Αρχαιότητας.
Μιλάμε για την εποχή ακμής του Μινωικού, Μυκηναϊκού και Κυκλαδικού Πολιτισμού. Στην Πτώση της, λαμβάνουν χώρα τα δυο τεράστια κεφάλαια αναδιαμόρφωσης του περιαιγιακού χώρου, η Κάθοδος των Δωριέων και ο Ιωνικός Αποικισμός, η μετανάστευση πολλών Ελλήνων δηλαδή προς την Μ. Ασία. Στα πλαίσια μυθικής θεώρησης, σε όποιον βαθμό είναι τελικά μυθική, αξίζει να αναφέρουμε και την Επιστροφή των Ηρακλειδών. Σε εκείνην την εποχή σφυρηλατήθηκε η Μυθολογία μας και το ηρωικό ιδεώδες. Αμέσως επόμενο κεφάλαιο εστίασης, μα φυσικά η Αρχαϊκή Ποίηση, ήτοι τα Ομηρικά και Ησιόδεια Έπη.
Η πρώτη προσπάθεια δηλαδή συγκέντρωσης όλου του μυθικού πλούτου της Εποχής του Χαλκού ή και προγενέστερα και μάλιστα με διεθνές και διαχρονικό αντίκτυπο. Τα προαναφερθέντα κεφάλαια, δύνανται να μεταδώσουν σε πρώτη φάση φυσικά, μια εποπτική ιδέα του Αρχαίου και Προϊστορικού Κόσμου αρά και ένα παραλληλισμό με το σήμερα, με ότι αυτό συνεπάγεται στην διεξαγωγή συμπερασμάτων.
Αγγέλικα Αγόρα (Lavart) – Ποιοί εικαστικοί ή και άλλοι δημιουργοί αποτέλεσαν τις κυριότερες επιρροές σου;
Κωνσταντίνος Φάης – Η αλήθεια είναι πως δεν υπήρξαν ποτέ συγκεκριμένα πρότυπα για την εξέλιξη της καλλιτεχνικής μου πορείας. Δεν στάθηκα συγκεκριμένα σε κάποιον ούτε σύγχρονο, αλλά ούτε και αρχαίο καλλιτέχνη. Βασικά γνωρίσματα της τέχνης μου είναι ο ρεαλισμός και η εξιδανίκευση, ότι δηλαδή ίσχυε και στην Κλασσική και ιδίως στην Ελληνιστική Αρχαιότητα.
Είναι όμως έμφυτο, δεν το διδάχθηκα από κάπου, ούτε είχα κάποιον μέντορα ποτέ. Κατά καιρούς ασφαλώς και έχω εντοπίσει καλλιτέχνες των οποίων η τεχνοτροπία μου κέντρισε το ενδιαφέρον αλλά μέχρι εκεί. Εάν πρέπει οπωσδήποτε να προβώ σε ενδεικτικές αναφορές, θα αναφερθώ στους Έλληνες γλύπτες της Ελληνιστικής κυρίως περιόδου, διότι λατρεύω την Μίμηση τους, τον τρόπο δηλαδή με τον οποίο μεταρσιώνουν και αναδεικνύουν το πρότυπο και εν συνεχεία στους χαράκτες λιθογραφιών της Νεότερης Ιστορίας, ένεκα προτίμησης μου προς την μελάνη και έμφασης στην λεπτομέρεια.
Αγγέλικα Αγόρα (Lavart) – Η Ήπειρος ως γενέτειρα πατρίδα σου καταγράφεται έντονα μέσα στο έργο σου. Αν έπρεπε να επιλέξεις μια περίοδο της ιστορίας της ποια θα ήταν αυτή και γιατί;
Κωνσταντίνος Φάης – Η υπό των αρχαίων εντοπίων αποκαλούμενη ‘’Άπειρος Χώρα’’ είναι μαγευτική, δασωδέστατη, πλήρης γεωμορφολογικού χαρακτήρα και παρότι σχετικής άγνοιας επ’ αυτού, ένεκα ιστορικού υποβάθρου της είναι εν τέλει και θρυλική. Δεν αναφέρομαι μόνο στους αμέτρητους ευεργέτες της Νεότερης Ιστορίας. Αποτελεί μακράν την βαθύτερη πηγή έμπνευσης για το όραμα μου, με πυρήνα την παρ’ Ομήρω ‘’δυσχείμερη’’, ιερή και πανάρχαια κοιλάδα της Δωδώνης μας, την οποία και επισκέπτομαι ευλαβικά. Αναμφίβολα η πιο ένδοξη περίοδος της, είναι η 35ετής βασιλεία του ‘’Καταμαχητή των Ρωμαίων’’, του βασιλέως Πύρρου Α’.
Τον θεωρώ μια από τις πιο διαβρωμένες, αν όχι λησμονημένες προσωπικότητες της Παγκόσμιας Ιστορίας. Είναι ο μονός Έλληνας ηγεμών ο οποίος ήρθε σε σύγκρουση τρις, με την «Ρωμαϊκή Δημοκρατία» και μάλιστα εντός έδρας της, με την τελευταία μάχη να λαμβάνει χώρα στα προπύλαια της. Αλλά και σε διεθνές επίπεδο, κατατάσσεται μεταξύ των κορυφαίων. Ως εκ τούτου, η περίοδος βασιλείας του είναι η μονή ουσιαστικά, κατά την οποία η Ήπειρος θεωρείται υπολογίσιμη δύναμη εντός και εκτός συνόρων. Μαζί με τον Δημήτριο τον Πολιορκητή, ο οποίος ήταν και γαμπρός του για μερικά έτη, είναι οι δυο πρωταγωνιστές εκ των Επιγόνων βασιλέων του λεγομένου «Μιμητισμού του Μ. Αλέξανδρου», με τον Πύρρο συγκεκριμένα να τον μιμείται προς Δυσμάς.
Ένας τρόπος ηγεμονίας ο οποίος θα επαναληφθεί από τους Ρωμαίους Αυτοκράτορες από τον Αύγουστο και μετά. Η Αρχαίας Ήπειρος όμως, δεν «γέννησε» μόνο τον Πύρρο Α’, είναι και κατά το ήμισυ η γενέτειρα του ανήκοντος και εν τη Δυναστεία των Αιακιδών, Μ. Αλέξανδρου, όπου ο παιδαγωγός του τελευταίου είναι επίσης Ηπειρώτης, ο Λεωνίδας. Στην Ήπειρο βασίλεψε και ο Άδμητος τον 5ο αιώνα π.Χ., γνωστός από την πολιτική αντιπαράθεση, συγχώρεση και τελικά την παροχή σωτήριας βοήθειας ένεκα εξοστρακισμού, προς τον Αθηναίο στρατηγό Θεμιστοκλή. Κοντολογίς, κοινός παρονομαστής σε όλα αυτά είναι η Αρχαιότητα, ιδίως η Ελληνιστική, πολυάριθμοι οι ένδοξοι «Απειρώται» (και) τότε λοιπόν, ομοίως και τα εξ’ αυτών ένδοξα γεγονότα, τα οποία με την σειρά τους αντηχούν μεγαλοπρεπώς στο σήμερα.
Αγγέλικα Αγόρα (Lavart) –Ποιοι είναι οι άμεσοι μελλοντικοί σου στόχοι;
Κωνσταντίνος Φάης – Μαζί με τους στενούς συνεργάτες μου, σχεδιάζουμε μια αλληλουχία ημερίδων και εκδηλώσεων με σκοπό την ακαταπαύστως μεταλαμπάδευση του πνευματικού αποστάγματος του Αρχαίου Κόσμου, σε όλους του συνάνθρωπους μας, ανεξαρτήτως τοποθεσίας, ηλικίας και γενικότερων περιστάσεων. Σύμμαχοι μου σε αυτό μεταξύ άλλων, είναι και παράγοντες της Αμερικάνικης και της Αυστραλέζικης Ομογένειας. Ήδη θερμή η ανταπόκριση από τον χώρο των ΜΜΕ και των πολιτιστικών παραγόντων, ήδη θερμές και οι προσδοκίες μας, επομένως καλώς εχόντων των πραγμάτων θα φανούν άμεσα τα πρώτα αποτελέσματα της διαδραστικής αυτής σύμπραξης.
Συνέντευξη: Αγγέλικα Αγόρα (Lavart)
