Σε όλη την ιστορία της τέχνης, η θλίψη παραμένει ένα κυρίαρχο συναίσθημα που απεικονίζεται σε αμέτρητα αριστουργήματα. Οι καλλιτέχνες εξερευνούν εδώ και καιρό τις μελαγχολικές πτυχές της ζωής, μεταφράζοντας τις δικές τους εμπειρίες θλίψης σε ισχυρές εικαστικές εκφράσεις.
9 λογοτέχνες που «δεν πρέπει» να διαβάσεις αν δε θες να πάθεις κατάθλιψη
Οι 10 πιο μελαγχολικοί πίνακες στην ιστορία της τέχνης.
1. At Eternity’s Gate – Vincent van Gogh
(Kröller-Müller Museum, Otterlo, Netherlands)
Ο πίνακας «Στην Πύλη της Αιωνιότητας» του Vincent van Gogh απεικονίζει έναν ηλικιωμένο άνδρα, φαλακρό και γενειοφόρο, που σκύβει προς τα εμπρός με το πρόσωπό του βυθισμένο στα χέρια του, είτε κλαίγοντας είτε παγιδευμένος σε βαθιά απόγνωση. Ο πίνακας αντικατοπτρίζει την ψυχική αγωνία του ίδιου του Vincent van Gogh κατά τις τελευταίες ημέρες του. Παρά την απεικονιζόμενη απόγνωση, ο τίτλος υποδηλώνει μια αχτίδα ελπίδας, θα λέγαμε πως συμβολίζει τη δυνατότητα ειρήνης και ανακούφισης στη μετά θάνατον ζωή, στην «πύλη της αιωνιότητας».
2. «La Douleur» – Paul Cézanne (1869)
Το έργο του Cézanne «La Douleur» (Θλίψη), επίσης γνωστό ως «Η Μαγδαληνή», αποτυπώνει τη βαθιά θλίψη της Μαρίας Μαγδαληνής, καθώς θρηνεί το θάνατο του Χριστού. Ο πίνακας την απεικονίζει σε δραματική στάση, με το κεφάλι και το χέρι της να ακουμπά σε ένα περβάζι, καλυμμένη μ’ ένα μπλε και λευκό ένδυμα που συνδυάζει τα δύο χρώματα για να ενισχύσει την έκφραση της μελαγχολίας της. Ένα παραμορφωμένο κρανίο κάτω από το χέρι της τονίζει την απώλεια, κάνοντας τον θεατή να νιώσει την ένταση της θλίψης της.
3. Andrew Wyeth, Christina’s World (1948)
(The Museum of Modern Art, New York)
Το έργο «Christina’s World» του Wyeth αποτυπώνει την αίσθηση της απομόνωσης και της αδυναμίας. Ο πίνακας απεικονίζει μια γυναίκα, την Christina, ξαπλωμένη σε ένα χωράφι και κοιτάζοντας προς ένα μακρινό αγροτόσπιτο. Η στάση της, η οποία υποδηλώνει ότι προσπαθεί να φτάσει προς το σπίτι αλλά δεν μπορεί να σηκωθεί, προκαλεί συναισθήματα ευαλωτότητας. Η εικόνα αυτή, αν και διφορούμενη, είναι βαθιά ανησυχητική, καθώς η φυσική κατάσταση της Christina αντιπροσωπεύει μεταφορικά συναισθηματικές και ψυχολογικές δυσκολίες.
4. Louis-Jean-François Lagrenée, La Mélancolie ( 1785)
(Musée de Louvre, Paris, France)
Αυτός ο πίνακας είναι μια διαχρονική απεικόνιση της μελαγχολίας. Μια γυναίκα κάθεται με το κεφάλι της ακουμπισμένο στην παλάμη της, χαμένη στις σκέψεις της. Η έκφραση και η πόζα της μεταδίδουν μια ήρεμη θλίψη, σε ένα σκοτεινό φόντο που εντείνει το συναίσθημα. Η ομορφιά της σύνθεσης έρχεται σε αντίθεση με τη θλιβερή διάθεση του θέματος, καθιστώντας το έργο αυτό άκρως οδυνηρό.
5. Pablo Picasso, The Old Guitarist (1903–1904)
(Art Institute of Chicago, Chicago)
Δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια της Γαλάζιας Περιόδου του Picasso, ο «Ο γέρος κιθαρίστας» απεικονίζει έναν εύθραυστο, εξαθλιωμένο μουσικό. Η λυγισμένη φιγούρα του άνδρα και οι υποτονικοί μπλε τόνοι του πίνακα αναδεικνύουν τη σωματική και συναισθηματική του στέρηση. Η δυστυχία του υποκειμένου αντικατοπτρίζει τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε ο ίδιος ο Picasso κατά την περίοδο αυτή, με αποτέλεσμα μια υποβλητική εικόνα απελπισίας.
5 βιβλία για την κατάθλιψη που μας βοηθούν στην κατανόηση της
6. Edgar Degas, L’Absinthe (1876)
(Musée d’Orsay, Paris, France)
Το έργο «L’Absinthe» του Degas απεικονίζει μια γυναίκα, την ηθοποιό Ellen Andree, να κάθεται σε ένα καφέ με ένα ποτήρι αψέντι μπροστά της. Η στάση και η έκφρασή της είναι βαριά από την κούραση και τη μοναξιά, που τονίζεται ακόμη περισσότερο από τον αδιάφορο άνδρα που κάθεται δίπλα της. Τα κίτρινα χρώματα του πίνακα υποδηλώνουν τη συναισθηματική επιβάρυνση από το αλκοόλ και μεταδίδουν μια βαθιά αίσθηση απομόνωσης, ένα συναίσθημα που πολλοί μπορούν να ταυτιστούν σε στιγμές μοναξιάς παρά το γεγονός ότι περιβάλλεται από άλλους.
7. Edvard Munch, Melancholy (1892)
(National Gallery, Oslo, Norway)
Η «Μελαγχολία» του Μουνκ δείχνει έναν άνδρα να κάθεται, απομονωμένος σε πρώτο πλάνο, ενώ απομακρυσμένες φιγούρες φαίνεται να απολαμβάνουν μια ευχάριστη σκηνή στην προκυμαία. Η αντιπαράθεση μεταξύ της θλίψης του άνδρα και της χαρούμενης ατμόσφαιρας γύρω του προκαλεί μια αίσθηση οίκτου για το θέμα. Ο Μουνκ ζωγράφισε πολλές εκδοχές αυτής της σκηνής τη δεκαετία του 1890, αποτυπώνοντας την πολυπλοκότητα της μοναξιάς μέσα στην ομορφιά.
8. Edward Hopper, Automat (1927)
(Des Moines Art Center, Des Moines)
Το «Automat» του Hopper είναι μια εικόνα της αστικής μοναξιάς. Μια μοναχική γυναίκα κάθεται σε ένα εστιατόριο αυτοεξυπηρέτησης και κοιτάζει τον καφέ της. Το πρόσωπό της, ιδωμένο ευθεία, αποκαλύπτει μια ήρεμη μελαγχολία. Ο φωτισμός, τα ρούχα της και η μυστηριώδης απουσία άλλων μορφών ενισχύουν τη θλίψη της σκηνής. Αν και δε γνωρίζουμε την ιστορία της, νιώθουμε βαθιά την απομόνωσή της.
9. Edward Hopper, New York Movie (1939)
(Museum of Modern Art, New York City)
Ένα άλλο έργο του Χόπερ, το «New York Movie», απεικονίζει μια ταξιθέτρια κινηματογραφικής αίθουσας να στέκεται μόνη της, ενώ στο βάθος παίζει η ταινία. Η στοχαστική πόζα της γυναίκας και το σκιερό φως του κινηματογράφου προκαλούν μια αίσθηση θλίψης και νοσταλγίας. Αναλογιζόμαστε το πέρασμα του χρόνου και την αλλαγή της φύσης των κοινοτικών εμπειριών, όπως ο κινηματογράφος, που έκτοτε έχουν επισκιαστεί από τη σύγχρονη τεχνολογία.
10. Frida Kahlo, The Wounded Deer (1946)
(Ιδιωτική συλλογή)
Το έργο της Kahlo«Το πληγωμένο ελάφι» είναι μια ισχυρή απεικόνιση του σωματικού και συναισθηματικού της πόνου. Σε αυτή τη σουρεαλιστική αυτοπροσωπογραφία το κεφάλι της Kahlo στηρίζεται στο σώμα ενός ελαφιού τρυπημένου από βέλη. Το ζοφερό τοπίο που την περιβάλλει και οι πληγές του ελαφιού συμβολίζουν τον χρόνιο πόνο και τη συναισθηματική αναταραχή της τα τελευταία χρόνια της ζωής της. Παρά τη στωική της έκφραση, ο πίνακας μεταφέρει μια βαθιά αίσθηση θλίψης και τις δυσκολίες της ανθρώπινης επιβίωσης σ’ ένα περιβάλλον γεμάτο αντιξοότητες.
Διαβάσαμε τη «Φιλοσοφία της Μελαγχολίας», η οποία υπερβαίνει την επιβολή της αισιοδοξίας
