Στο διάλογο του Πλάτωνα “Φαίδων”, ο Σωκράτης, λίγο πριν από την εκτέλεσή του, συζητά με τους μαθητές του για την ψυχή και την αθανασία. Σε μια εντυπωσιακή στιγμή, ο Σωκράτης περιγράφει πώς θα ήταν η Γη αν την έβλεπε κανείς από το διάστημα.
Πιστεύει ότι η Γη είναι σφαιρική και αιωρείται στο κέντρο του σύμπαντος, ισορροπημένη από την ομοιογένεια του κόσμου. Η Γη, σύμφωνα με τον Σωκράτη, είναι πολύ μεγαλύτερη από ό,τι φανταζόμαστε, και εμείς κατοικούμε μόνο σε ένα μικρό κομμάτι της, σαν βατράχια γύρω από μια λίμνη.
Λόγω της αδυναμίας μας, δεν μπορούμε να φτάσουμε στην κορυφή της ατμόσφαιρας. Αν όμως μπορούσαμε, θα βλέπαμε τον αληθινό ουρανό, τον αιθέρα, με τα άστρα του. Θα βλέπαμε επίσης και την αληθινή Γη, η οποία, σύμφωνα με τον Σωκράτη, είναι σαν μια σφαίρα φτιαγμένη από δώδεκα κομμάτια διαφορετικών χρωμάτων.
Η περιγραφή του Σωκράτη για τη Γη από το διάστημα είναι εντυπωσιακή, τόσο για την ακρίβειά της όσο και για την ονειρική της ατμόσφαιρα. Αν και βασίζεται στις κοσμοθεωρίες της εποχής, η περιγραφή του Σωκράτη προβάλλει μια εικόνα της Γης που δεν απέχει πολύ από τις σύγχρονες επιστημονικές γνώσεις.
Ακόμα, ο Σωκράτης περιγράφει και την ύπαρξη κοιλοτήτων στην επιφάνεια της Γης. Οι κοιλότητες αυτές είναι γεμάτες με αέρα και νερό, και αντανακλούν τα χρώματα της Γης, δημιουργώντας μια ενιαία πολύχρωμη εικόνα.
Στη συνέχεια, ο Σωκράτης μιλά για δύο διαφορετικούς τόπους: τον παράδεισο και την κόλαση. Ο παράδεισος, σύμφωνα με τον Σωκράτη, είναι γεμάτος με ομορφιά και χρώματα, ενώ η κόλαση είναι ένας σκοτεινός και άχαρος τόπος.
Στην περιγραφή του, ο Σωκράτης μιλά και για τους ανθρώπους που ζουν στη Γη. Ορισμένοι άνθρωποι ζουν στην μέση της Γης, ενώ άλλοι ζουν γύρω από αυτήν. Οι άνθρωποι αυτοί περιβάλλονται από αέρα, όπως εμείς περιβαλλόμαστε από θάλασσα.
Ο Σωκράτης μιλά και για το κλίμα της Γης. Το κλίμα είναι ιδανικό, και οι άνθρωποι που ζουν στην Γη δεν αρρωσταίνουν και ζουν για πολλά χρόνια.
Τέλος, ο Σωκράτης μιλά για τη σχέση των ανθρώπων με τους θεούς. Οι άνθρωποι στην Γη έχουν μια στενή σχέση με τους θεούς, οι οποίοι τους μιλούν, τους δίνουν χρησμούς και εμφανίζονται μπροστά τους.
Διαβάστε ολόκληρο το απόσπασμα:
Τα πρόσωπα που συμμετέχουν στο διάλογο είναι:
Εχεκράτης, οπαδός των Πυθαγορείων από τον Φλειούντα της Β.Δ. Πελοποννήσου, όπου σκηνοθετεί ο Πλάτων τον διάλογο Φαίδων, καθώς ο ομώνυμος εδώ, αφηγητής, μετά τον θάνατο του Σωκράτη, περνά απ΄ εκεί, για να επιστρέψει στην πατρίδα του, την Ήλιδα.
Σιμμίας και Κέβης, οι δύο πνευματικοί δίδυμοι θηβαίοι, μαθητές του περίφημου πυθαγορείου, του Φιλόλαου, ήρθαν στην Αθήνα, για να συμπληρώσουν τη φιλοσοφική τους μόρφωση και έγιναν τακτικοί συνομιλητές του Σωκράτη.
Τότε ο Σιμμίας παροτρύνει τον Σωκράτη να μιλήσει για την γη «έχω πειστεί λοιπόν, είπε ο Σωκράτης, ότι πρώτον αν είναι στην μέση του ουρανού, και είναι και στρογγυλή, δεν χρειάζεται καθόλου τον αέρα ούτε καμιά άλλη υποστήριξη για να μην πέσει, αλλά είναι σε θέση να την κρατάει σταθερά η ομοιογένεια του κόσμου αυτού σε κάθε διεύθυνση, όπως και η ίδια η ισορροπία της. Γιατί όταν κάτι που ισορροπεί τοποθετηθεί στο κέντρο ενός άλλου ίδιου σχήματος, δεν μπορεί να γέρνει λίγο ή πολύ προς την μια κατεύθυνση, έτσι μένει ακίνητο στην ίδια κατάσταση.
Ακόμη ότι είναι πελώρια και ότι εμείς κατοικούμε, από τον Φάση ποταμό μέχρι τις Ηράκλειες στήλες (Κολχίδα μέχρι Γιβραλτάρ), δηλαδή σε ένα μικρό κομμάτι της, σαν τους βατράχους που μένουν γύρω από την θάλασσα. Ακόμα υπάρχουν και άλλοι τόποι που κατοικούν πολλοί άλλοι άνθρωποι. Γιατί υπάρχουν περί της γης πολλές κοιλότητες με διάφορες μορφές και μεγέθη, που έχει μαζευτεί νερό αέρας και ομίχλη.
Η ίδια η γη είναι καθαρή στην μέση καθαρού κόσμου όπου είναι και τα άστρα που κάποιοι το ονομάζουν Αιθέρα (σημείωση: Ο ουράνιος θόλος ήταν ο αέρας από την γη μέχρι τα σύννεφα, και πάνω από τα σύννεφα ήταν ο αιθέρας με τα αστέρια, το οποίο εμείς σήμερα ονομάζουμε Διάστημα)
Υπάρχουν πολλές κοιλότητες λοιπόν και εμείς αγνοούμε ότι ζούμε σε κάποια από αυτές αλλά νομίζουμε ότι κατοικούμε στην επιφάνεια της και τον αέρα τον ονομάζουμε ουρανό με την ιδέα ότι αυτός είναι ο ουρανός που κινούνται τα άστρα.
Λόγω της ανικανότητας μας και της αδυναμίας μας δεν είμαστε σε θέση να διασχίσουμε τον αέρα μέχρι τέρμα επάνω, γιατί αν κανείς έφτανε στην κορυφή θα έβλεπε καθαρά σηκώνοντας το κεφάλι του, όπως ακριβώς τα ψάρια της θάλασσας βγάζοντας το κεφάλι τους βλέπουν τα εδώ. Έτσι θα μπορούσε κανείς να δει καθαρά τον έξω κόσμο (Αιθέρα δηλ Διάστημα), και αν η φύση μας ήταν ικανή να αντέξει το θέαμα, θα καταλάβαινε ότι εκείνος είναι ο πραγματικός ουρανός και το φως το αληθινό και την πραγματική γη.
Λέγεται λοιπόν, συνεχίζει ο Σωκράτης, ότι η γη είναι, αν την έβλεπε κανείς από ψηλά, σαν τις σφαίρες (σφαίρες επίσκυρου δηλ μπάλες ποδοσφαίρου) εκείνες που είναι καμωμένες από δώδεκα κομμάτια διαφορετικά δέρματα.
Δηλαδή είναι πολύχρωμη σφαίρα και τα μέρη της ξεχωρίζουν από τα χρώματα που έχει το καθένα, και τα χρώματα που χρησιμοποιούν οι ζωγράφοι μας εδώ δεν είναι παρά απομιμήσεις εκείνων των χρωμάτων. Από κει λοιπόν βλέπουμε ότι η γη είναι χρωματισμένη απ αυτά τα χρώματα, που είναι πιο λαμπερά και καθαρά από τα εδώ. Οι κοιλότητες παίρνουν μια απόχρωση λαμπρή μέσα στην ποικιλία των άλλων χρωμάτων ώστε να δίνει εντύπωση ενιαίας εικόνας πολύχρωμης.
Στην συνέχεια ο Σωκράτης κατά πάσα πιθανότητα, περιγράφει αυτό που εμείς σήμερα το γνωρίζουμε ως παράδεισο και αργότερα αυτό που εμείς σήμερα γνωρίζουμε ως κόλαση.
Αυτή λοιπόν η γη είναι στολισμένη με διάφορα πετράδια και ωραία χρώματα, και ακόμα με χρυσάφι ασήμι και άλλα παρόμοια ώστε να είναι απόλαυση καλότυχων θεατών η θέα τους.
Επάνω της υπάρχουν ζώα και άνθρωποι που άλλοι κατοικούν στην μέση της γης και άλλοι γύρω, και περιβάλλονται από αέρα όπως εμείς κοντά σε θάλασσα, άλλοι σε νησιά που τα περιβάλλει αέρας και είναι κοντά στην στεριά. Ότι είναι για εμάς το νερό και η θάλασσα για τις ανάγκες μας, είναι για εκείνους ο αέρας. Ο δε δικός μας αέρας είναι για εκείνους ο αιθέρας.
Οι εποχές του έτους έχουν τόσο καλό κλίμα ώστε δεν αρρωσταίνουν και ζουν περισσότερα χρόνια από τους εδώ, και στην ακοή και στην όραση και στην φρόνηση και σε όλα υπερέχουν από εμάς. Έχουν ακόμα άλση των θεών και ιερά, στα οποία πραγματικά κατοικούν θεοί, οι θεοί μιλάνε μαζί τους, δίνουν χρησμούς και εμφανίζονται μπροστά τους. Με τον τρόπο αυτόν οι σχέσεις των ανθρώπων με τους θεούς είναι στενές.
Ανάμεσα στα χάσματα της γης, υπάρχει ένα που είναι το μεγαλύτερο και διαπερνά όλη την γη από την μια άκρη έως την άλλη άκρη, και αυτό εννοούσε ο Όμηρος όταν είπε: «Πολύ μακριά, εκεί όπου υπάρχει κάτω από την γη το πιο βαθύ βάραθρο» (Ιλιάδα Θ 14) το οποίο αλλού και εκείνος και άλλοι ποιητές το ονομάζουν Τάρταρον.
Υπάρχουν εκεί πολλά ρεύματα και ανάμεσα σε όλα υπάρχουν τέσσερα ρεύματα. Το μεγαλύτερο κυλάει κυκλικά στον πιο απομακρυσμένο κύκλο γύρω από την γη, ο καλούμενος Ωκεανός. Απέναντι και σε αντίθετη φορά κυλάει ο Αχέρων που περνάει μέσα από ακατοίκητους τόπους και φτάνει στην Αχερουσία λίμνη, όπου φτάνουν οι ψυχές των πολλών πεθαμένων, και αφού παραμείνουν κάποιο χρονικό διάστημα, καθορισμένο από την ειμαρμένη (ειμαρμένη < αρχαία ελληνική “μείρομαι” (παίρνω το μερίδιό μου)), άλλες περισσότερο άλλες λιγότερο, στέλνονται για τις γενέσεις των ζώων. Ένας τρίτος ποταμός που πηγάζει από τους άλλου δυο λέγεται Πυριφλεγέθοντας που ήταν φλεγόμενος, και ο Κωκυτός όπου θρηνούσαν για συγχώρεση η αμαρτωλές ψυχές.”
Πως κατάφερνε ο Σωκράτης και γνώριζε τόσα πράγματα; Πως γνώριζε πως φαινόταν η Γη από το διάστημα; Την είδε ο ίδιος ή μήπως κάποιοι τον είχαν πληροφορήσει;
