Όταν διαβάζετε ένα βιβλίο έχετε αναρωτηθεί για ποιον λόγο είναι κατά αυτό τον τρόπο γραμμένο; Ο λογοτεχνικός κόσμος του 21ου αιώνα είναι ένα κοκτέιλ επιρροών από κινήματα που υπήρξαν αιώνες πρωτύτερα.
Αυτά τα κινήματα δε γεννήθηκαν τυχαία αλλά από κοινωνικές αλλαγές, επαναστάσεις και από φαντασιακά άλματα συγγραφέων που τόλμησαν να ονειρευτούν – γράψουν διαφορετικά. Ποιο είναι το λογοτεχνικό τοπίο που απολαμβάνουμε σήμερα; Είναι μια συγχώνευση αυτών των παλαιών κινημάτων που επαναπροσδιορίστηκαν με σύγχρονα μάτια.
Ας ξεκινήσουμε με 10 από τα σημαντικότερα λογοτεχνικά κινήματα που εξακολουθούν να αποτυπώνονται στα σημερινά βιβλία.
Ρομαντισμός
Πότε ήταν η τελευταία φορά που ένα βιβλίο σας έκανε να νιώσετε άγρια ζωντανοί και συνδεδεμένοι με τον κόσμο; Οι πιθανότητες είναι ότι είχε ρομαντισμό που κυλούσε στις φλέβες του.
Τι συμβαίνει με κάποια βιβλία που φαίνεται να καταδύονται βαθιά στα ωμά, αδάμαστα συναισθήματα της ζωής. Από τα έπη της φαντασίας μέχρι τη λυρική πεζογραφία, ο ρομαντισμός είμαι ζωντανός και ακμαίος. Αυτό το κίνημα του 19ου αιώνα, με πρωτεργάτες συγγραφείς όπως ο William Wordsworth και η Mary Shelley, είχε ως στόχο την εξερεύνηση της φύσης και του πάθους.
Σήμερα, θα δείτε αυτά τα θέματα να εμφανίζονται σε έργα όπως η Μυστική ιστορία της Donna Tartt ή στη διαλογιστική γεμάτη ποίηση εργογραφία της Mary Oliver.
Ρεαλισμός
Έχετε βρεθεί ποτέ να παρασύρεστε από ένα μυθιστόρημα που μοιάζει τόσο πραγματικό που είναι σαν να κρυφοκοιτάζετε το παράθυρο του γείτονα;
Ο ρεαλισμός, ο οποίος εμφανίστηκε στα μέσα του 19ου αιώνα ως αντίδραση απέναντι στον διαδεδομένο ρομαντισμό, επιδίωξε να απεικονίσει τη ζωή όπως είναι.
Στη σημερινή λογοτεχνία μπορείτε να τον βρείτε στους χαρακτήρες των συγγραφέων: Chimamanda Ngozi Adichie (Americanah) και η Elena Ferrante (Η υπέροχη φίλη μου). Τα έργα αυτά δεν διστάζουν να δείξουν την αδρότητα της καθημερινής ζωής, θεμελιώνοντας τις αφηγήσεις τους στην αυθεντικότητα και τη λεπτή ανθρώπινη αλληλεπίδραση. Τι μας ελκύει σε αυτές τις ιστορίες; Ίσως είναι η συνειδητοποίηση ότι η πραγματικότητα, αν και ατελής, είναι πλούσια με τον δικό της τρόπο.
Μοντερνισμός
Έχετε διαβάσει ποτέ ένα βιβλίο και νιώσατε ότι ο συγγραφέας έπαιζε με τους κανόνες της ίδιας αφήγησης; Αυτή είναι η κληρονομιά του Μοντερνισμού. Γεννημένος στις αρχές του 20ου αιώνα, ο Μοντερνισμός είχε ως κύριο μέλημα τον πειραματισμό. Ήταν η εξέγερση του λογοτεχνικού κόσμου εναντία στις παραδοσιακές αφηγήσεις.
Από το White Teeth της Zadie Smith μέχρι το Cloud Atlas του David Mitchell θα καταφέρετε να λάβετε αυτή τη δόση Μοντερνισμού. Ο κόσμος μπορεί να είναι ακατάστατος και κατακερματισμένος, αλλά μέσω του Μοντερνισμού, βλέπουμε ότι η αφήγηση δεν χρειάζεται να ακολουθεί μια ευθεία γραμμή και αυτό είναι υπέροχο!
Μεταμοντερνισμός
Αν ο Μοντερνισμός έσπασε τους κανόνες, ο Μεταμοντερνισμός τους έριξε στο μπλέντερ. Αυτό το κίνημα αμφισβητεί τα πάντα, την αλήθεια, το νόημα, ακόμη και την ιδέα του ελέγχου του συγγραφέα πάνω στην ιστορία του. Σκεφτείτε το «Ατέλειωτο αστείο» του Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας ή τις παιχνιδιάρικες, πολυεπίπεδες αφηγήσεις του Χαρούκι Μουρακάμι. Ο μεταμοντερνισμός ευδοκιμεί στο παράδοξο, την ειρωνεία και τη διακειμενικότητα, αφήνοντας τους αναγνώστες να αναρωτιούνται συνεχώς: Τι είναι αληθινό; Τι είναι παιχνίδι;
18 είδη λογοτεχνίας και τα βιβλία που πρέπει να διαβάσεις για να τα γνωρίσεις
Σουρεαλισμός
Τι πιο συναρπαστικό από τη στιγμή που ένα βιβλίο σε παρασύρει σε ένα ονειρικό τοπίο όπου η πραγματικότητα και η φαντασία μπλέκονται; Ο σουρεαλισμός, ο οποίος εμφανίστηκε τη δεκαετία του 1920 με συγγραφείς όπως ο Αντρέ Μπρετόν και ποιητές όπως ο Πάμπλο Νερούδα, συνεχίζει να γοητεύει τους σύγχρονους αναγνώστες. Στη σύγχρονη μυθοπλασία, είναι ζωντανός στην παράξενη ομορφιά έργων όπως το «Lincoln in the Bardo» του George Saunders ή τα διηγήματα της Kelly Link. Όταν η πραγματικότητα φαίνεται αρκετά παράξενη από μόνη της, γιατί να μην αγκαλιάσουμε το ονειρικό;
Υπαρξισμός
Έχετε διαβάσει ποτέ ένα βιβλίο που σας έκανε να σταματήσετε και να αναρωτηθείτε για ολόκληρη την ύπαρξή σας; Μπορείτε να ευχαριστήσετε τον Υπαρξισμό γι’ αυτό. Αυτό το κίνημα των μέσων του 20ου αιώνα, που συνδέεται στενά με φιλοσόφους όπως ο Ζαν-Πωλ Σαρτρ και συγγραφείς όπως ο Αλμπέρ Καμύ, εμβαθύνει σε θέματα παραλογισμού, ελευθερίας και αναζήτησης νοήματος σε ένα φαινομενικά αδιάφορο σύμπαν. Σήμερα, θα βρείτε υπαρξιστικά νήματα στα έργα συγγραφέων όπως η Rachel Cusk (Outline) ή η Ottessa Moshfegh (My Year of Rest and Relaxation). Αυτές οι ιστορίες δεν δίνουν πάντα σαφείς απαντήσεις, αλλά μας κάνουν να προβληματιστούμε βαθιά για το τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος.
Μαγικός ρεαλισμός
Έχετε διαβάσει ποτέ ένα μυθιστόρημα όπου το ασυνήθιστο βιώνεται ως φυσιολογικό; Αυτή είναι η μαγεία αυτούς του είδους. Το συγκεκριμένο κίνημα προέκυψε από Λατινοαμερικανούς συγγραφείς όπως ο Γκάμπριελ Γκαρσία Μάρκες (Εκατό χρόνια μοναξιάς) και Ιζαμπέλ Αλιέντε(Το σπίτι των πνευμάτων). Στον 21ο αιώνα συγγραφείς όπως ο Salman Rushdie και η Helen Oyeyemi συνεχίζουν να εμπλουτίζουν τις αφηγήσεις τους με αυτό το μείγμα του μυστικιστικού και της καθημερινότητας.
Τα 100 καλύτερά βιβλία της ελληνικής λογοτεχνίας – Ένα λογοτεχνικό ταξίδι δύο αιώνων
