10 αποφθέγματα του Φρόυντ: Οι εραστές «ψάχνουν» τη μαμά ή τον μπαμπά τους

Ο όρος “Οιδιπόδειο σύμπλεγμα” εισήχθη στο βιβλίο του Φρόυντ “Η ερμηνεία των ονείρων” το 1899 και απέκτησε μεγάλη προβολή το 1910, καθώς ο Φρόυντ συνέχισε να βελτιώνει τη θεωρία του για την ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη.

Με απλούστερους όρους, ένα αγόρι αντιλαμβάνεται ότι εμπλέκεται σε έναν ανταγωνισμό με τον πατέρα του για τη στοργή της μητέρας του, ενώ ένα κορίτσι παλεύει με έναν παρόμοιο ανταγωνισμό για την αγάπη του πατέρα του απέναντι στη μητέρα του. Ο Φρόυντ υποστήριξε ότι τα παιδιά θεωρούν τους γονείς του ίδιου φύλου ως ανταγωνιστές που ανταγωνίζονται για την προσοχή και τη στοργή του γονέα του αντίθετου φύλου.

Το σύμπλεγμα πήρε το όνομά του από τον χαρακτήρα του “Οιδίποδα Τύραννου” του Σοφοκλή και παραλληλίζεται με τον ελληνικό μύθο όπου ο Οιδίποδας σκοτώνει κατά λάθος τον πατέρα του και παντρεύεται τη μητέρα του, ανακαλύπτοντας την ταυτότητά τους μόνο μετά την τέλεση αυτών των πράξεων.

Σύμφωνα με την ψυχαναλυτική θεωρία, το σύμπλεγμα του Οιδίποδα επικεντρώνεται στην επιθυμία ενός παιδιού για σεξουαλική εμπλοκή με τον γονέα του αντίθετου φύλου, η οποία είναι ιδιαίτερα εμφανής στην προσοχή ενός αγοριού προς τη μητέρα του. Ο Φρόυντ υποστήριξε ότι αυτή η επιθυμία παραμένει υποσυνείδητα καταπιεσμένη, αλλά ασκεί επιρροή στη συμπεριφορά και την αναπτυξιακή πορεία του παιδιού.

Μαθήματα ζωής του Ματθαίου Γιωσαφάτ για την Ελληνίδα μητέρα (ΒΙΝΤΕΟ)

Στο πλαίσιο των ψυχοσεξουαλικών σταδίων του Φρόιντ, το οιδιπόδειο σύμπλεγμα παίζει καθοριστικό ρόλο κατά τη διάρκεια του φαλλικού σταδίου, το οποίο καλύπτει τις ηλικίες από τρία έως πέντε έτη. Ο Φρόυντ υποστήριξε ότι η επιτυχής επίλυση αυτού του σταδίου συνεπάγεται την ταύτιση του παιδιού με τον ομόφυλο γονέα, διευκολύνοντας την ανάπτυξη μιας ώριμης σεξουαλικής ταυτότητας.

Ο Φρόυντ πρότεινε ότι κατά τη διάρκεια αυτού του αναπτυξιακού σταδίου, το παιδί βιώνει σεξουαλική έλξη προς τον γονέα του αντίθετου φύλου και τρέφει εχθρότητα προς τον γονέα του ίδιου φύλου. Στην περίπτωση των αγοριών, αυτό εκδηλώνεται ως επιθυμία να αποκτήσουν τη μητέρα και να αντικαταστήσουν τον πατέρα, ο οποίος γίνεται αντιληπτός ως αντίπαλος για τη μητρική στοργή.

Ωστόσο, το Οιδιπόδειο σύμπλεγμα του Φρόυντ έχει αντιμετωπίσει κριτική, με εναλλακτικές θεωρίες, όπως η θεωρία της προσκόλλησης, να κερδίζουν προβάδισμα. Η θεωρία της προσκόλλησης, που προτάθηκε από τους ψυχολόγους John Bowlby και Mary Ainsworth, προσφέρει μια εναλλακτική εξήγηση για τους δεσμούς γονέα-παιδιού, δίνοντας έμφαση στις πρώιμες συναισθηματικές προσκολλήσεις ως πηγές ασφάλειας και σιγουριάς. Παρά τις συνεχιζόμενες συζητήσεις, η κατανόηση του οιδιπόδειου συμπλέγματος παραμένει αναπόσπαστο μέρος της ψυχαναλυτικής σκέψης.

10 αποφθέγματα του Σίγκμουντ Φρόυντ

1. “Η πρώτη ανθρώπινη σχέση, αυτή μεταξύ μητέρας και παιδιού, θέτει τα θεμέλια για όλους τους μελλοντικούς συναισθηματικούς δεσμούς και την ψυχολογική ανάπτυξη”.

2. “Στην αγκαλιά της μητέρας, το παιδί ανακαλύπτει το πρωτότυπο όλων των μετέπειτα ερωτικών σχέσεων, διαμορφώνοντας το περίγραμμα του συναισθηματικού τους τοπίου”.

3. “Η μητρική επιρροή είναι το χωνευτήρι της ψυχικής ζωής, όπου το παιδί πλάθει τον πηλό της ταυτότητάς του κάτω από το άγρυπνο βλέμμα της μητέρας”.

4. “Η μητέρα είναι ο πρώτος και σημαντικότερος Άλλος του παιδιού, επηρεάζοντας τη διαμόρφωση της αυτοαντίληψης και της στάσης τους απέναντι στον κόσμο”.

5. “Από τη στιγμή της γέννησης, το παιδί βρίσκεται σε έναν λεπτό χορό με τη μητέρα, έναν χορό που υφαίνει τα νήματα της εξάρτησης, της αγάπης και της εξατομίκευσης”.

6. “Η μητρική φιγούρα γίνεται το πρότυπο για τις μελλοντικές σχέσεις, καθώς το παιδί μαθαίνει να περιηγείται στις πολυπλοκότητες της αγάπης, της εμπιστοσύνης και της προσκόλλησης”.

7. “Η μητρική αγάπη, με την τρυφερή φροντίδα και τους αναπόφευκτους περιορισμούς της, διαμορφώνει τον ψυχισμό, αφήνοντας ανεξίτηλο σημάδι στο συναισθηματικό τοπίο του παιδιού”.

8. “Η σχέση μεταξύ μητέρας και παιδιού είναι ένας μικρόκοσμος της ευρύτερης ανθρώπινης εμπειρίας, απηχώντας τον αιώνιο αγώνα μεταξύ εξάρτησης και αυτονομίας”.

9. “Στη δυάδα μητέρας-παιδιού εκτυλίσσεται το οιδιπόδειο δράμα, μια σύνθετη αλληλεπίδραση επιθυμιών, συγκρούσεων και της σταδιακής ανάδυσης ενός ξεχωριστού εαυτού”.

10. “Ο μητρικός δεσμός είναι το χωνευτήρι της ψυχικής ανάπτυξης, όπου το παιδί έρχεται αντιμέτωπο με τις δυαδικότητες της αγάπης και της αντιπαλότητας, της εξάρτησης και της ανεξαρτησίας, θέτοντας τις βάσεις για το περίπλοκο μωσαϊκό των ανθρώπινων σχέσεων”.